2.19.227 Inventaris van het archief van de Koninklijke Nederlandse Zuivelbond (FNZ), 1900-1993

De ‘Algemeene Nederlandsche Zuivelbond FNZ’ werd opgericht in 1900 als federatie van regionale bonden van plaatselijke coöperatieve zuivelfabrieken. Aanvankelijk werd gedacht aan de naam ‘Federatie’, maar gekozen werd voor een overkoepelende organisatie met een andere naam. Het federatieve karakter is terug te vinden in de populaire benaming van de bond als “FNZ”.

FNZ heeft de ontwikkeling van de zuivelcoöperatie in Nederland begeleid als belangenbehartiger in nationaal en internationaal verband en als dienstverlener van de aangesloten coöperatieve ondernemingen op het terrein van economische, bedrijfskundige, juridische en technische aangelegenheden, vakopleidingen en voorlichting. In 1950 werd het predicaat ‘Koninklijk’ verleend en wijzigde de naam in Koninklijke Nederlandse Zuivelbond. In 1975 werd 87% van de Nederlandse melkaanvoer verwerkt door in KNZ-verband georganiseerde coöperatieve ondernemingen, 11 % door particuliere zuivelondernemingen en 2 % door niet bij de FNZ aangesloten coöperaties. De particuliere melkverwerking was georganiseerd in de 'Vereniging voor Zuivelindustrie en Melkhygiëne (VVZM)'. Op het gebied van belangenbehartiging werkte VVZM nauw samen met de FNZ.

Door de ontwikkeling van schaalvergroting in de fabrieksmatige melkverwerking en concentratie in de zuivelwereld waren rond 1990 de meeste regionale bonden van coöperatieve zuivelfabrieken opgeheven en hadden ondernemingen zich rechtstreeks aangesloten bij de FNZ. In 1993 werd de FNZ opgeheven. De taak belangenbehartiging werd in 1994 overgenomen door de Nederlandse Zuivelorganisatie.

Het archief was oorspronkelijk geordend volgens een decimale code. Na de opheffing van de FNZ werd het bestand in 1993 in bewaring gegeven aan het Nationaal Archief, maar een groot deel werd nog niet feitelijk overgebracht. Dat betrof uit het archief gelichte beleidsdossiers en ingebonden agenda’s en notulen van het bestuur. Deze waren door de FNZ in bruikleen werden gegeven aan de Nederlandse Zuivelorganisatie te Zoetermeer. In 1998 werd ook dit materiaal overgebracht naar het Nationaal Archief. De oorspronkelijke orde was moeilijk te traceren aan de hand van een paar summiere lijsten. Bewerking en materiële verzorging stagneerden, omdat de FNZ inmiddels was geliquideerd. In 2012 werd de bewerking door het Nationaal Archief afgerond.

Het archief is voor langere tijd in beheer, niet in eigendom verkregen.

Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.

Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:

1. Creëer een account of log in.
2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.

Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.

VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Koninklijke Nederlandse Zuivelbond (FNZ), nummer toegang 2.19.227, inventarisnummer ...

VERKORT:
NL-HaNA, Kon. Ned. Zuivelbond, 2.19.227, inv.nr. ...

Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar