Terug naar zoekresultaten

2.04.26.02 Inventaris van het archief van het Ministerie van Binnenlandse Zaken: Kabinetsarchief, 1817-1949

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Archief

Titel

2.04.26.02
Inventaris van het archief van het Ministerie van Binnenlandse Zaken: Kabinetsarchief, 1817-1949

Auteur

H.A.J. van Schie

Versie

14-10-2022

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
(c) 1987 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Ministerie van Binnenlandse Zaken, Kabinet
BiZa / Kabinetsarchief

Periodisering

oudste stuk - jongste stuk: 1817-1949

Archiefbloknummer

B24055

Omvang

; 946 inventarisnummer(s) 71,15 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Ministerie van Binnenlandse Zaken / Kabinet van de minister Ministerie van Waterstaat, Nationale Nijverheid en Koloniën / Kabinet van de minister
Jhr. mr. Edmond Charles Guillaume Ghislain de la Coste
Jhr. mr. Edmond Charles Guillaume Ghislain de la Coste
Mr. Hendrik Jacob baron van Doorn van Westcapelle
Hendrik Markus baron de Kock
Willem Anne baron Schimmelpenninck van der Oye
Mr. Johan Adriaan ridder van der Heim van Duivendijke
Mr. Cornelis van Vollenhoven
Mr. Lodewijk Napoleon graaf van Randwijck
Mr.dr. Jan Heemskerk Abrahamszoon
Mr. Aeneas baron Mackay
, (1778-1870), (1778-1870), (1786-1853), (1779-1845), (1800-1872), (1791-1870), (1778-1849), (1807-1891), (1818-1897), (1838-1909)

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het archief bevat onder meer rapporten van de gouverneurs in de provincie over oppositionele kranten en katholieke geestelijken in de Zuidelijke provincies, over de openbare orde tijdens de Belgische Opstand (1830-1831) en de 'publieke geest' in de periode 1830-1844. Voorts zijn er verslagen van vergaderingen van Provinciale Staten en dossiers gevormd door de afdeling Spoorwegen, stukken over de Spoorwegstaking van 1903, de toestand in het land tijdens de Eerste Wereldoorlog, het Belgisch annexionisme ten aanzien van Zuid-Limburg en Zeeuws-Vlaanderen, verleende decoraties, benoeming en ontslag van burgemeesters.
Het Kabinetsarchief bestaat overwegend uit dossiers, die over langere periodes doorlopen en vanaf 1874 jaarlijks werden genummerd, met de bijbehorende indices en klappers. Het Kabinetsarchief bevat de stukken van vertrouwelijke aard, die tot 1850 ook wel werden opgeborgen in het Geheim archief: het is dus aan te bevelen beide archieven naast elkaar te raadplegen.

Archiefvorming

Geschiedenis van het archiefbeheer
Bij een interne reorganisatie van het departement van Binnenlandse Zaken werd in 1817 een afdeling Kabinet opgericht.
Bij de vorming van het archief van het Kabinet werd in de gehele periode 1817-1949 het dossierstelsel toegepast, maar lang niet altijd consequent.
Periode 1817-1849
In deze jaren werd de eerste serie dossiers gevormd, genummerd 1 tot en met 1726 en geregistreerd in het repertorium .In dit repertorium (ook wel répertoire genoemd) werden onder een dossiernummer alle gewisselde stukken ingeschreven: van wie ontvangen, eigen datum van het stuk, datum van agendering, onderwerp. Vaak werd ook verwezen naar het vervolg op een verdere bladzijde: in het repertorium was namelijk slechts beperkte ruimte gereserveerd voor de registratie van stukken van een dossier; als die ruimte vol was en de zaak nog niet afgedaan, schreef men het vervolg in achter het (op dat moment) laatste gebruikte nummer. De numerieke volgorde in het repertorium raakte daardoor wel steeds meer verstoord.
De klappers op het repertorium betreffen personen, plaatsen en zaken (door elkaar vermeld, niet-lexicografisch). De klappers over 1817-1829 verwijzen naar de bladzijde van het repertorium, die over 1830-1849 naar de 'dossier'-nummers. Op zowel de ingekomen als de uitgaande stukken in de 'dossiers' staan vermeld het nummer van agendering en het dossiernummer, beide voorafgegaan door de letter K. Dossiers die in het repertorium op meerdere bladzijden zijn geregistreerd blijken in feite vaak rubrieken te zijn. Deze zijn nogal willekeurig in de inventaris met hun onderwerp vermeld.
Periode 1850-1873
In deze periode werd een nieuwe serie dossiers, genummerd 1-761, gevormd. Het gevolgde archiefsysteem, met repertorium en klapper, werd niet veranderd. Een ontsporing van het systeem is het ingeslopen gebruik om elk jaar een nummer te reserveren voor 'buiten agenda gehouden' stukken, ook wel 'algemeene zaken' genoemd: de onder dit nummer ingeschreven stukken zijn geenszins algemeen van aard, eerder varia die in een aantal gevallen niet-onbelangrijk lijken. De afzonderlijke zaken binnen zo'n nummer zijn toegankelijk via de klappers, die verwijzen naar dossiernummer én datum binnen dat nummer. Over de jaren 1866-1877 is er een aparte serie dossiers, gevormd door de (11e) afdeling Spoorwegen.
Periode vanaf 1874
Vanaf 1874 begon men elk jaar de dossiers opnieuw te nummeren. Er is veel meer dan voordien sprake van dossiers over kortlopende zaken. De in de inventaris als 'indices' omschreven toegangen zijn in feite repertoria. De klappers zijn wat overzichtelijker dan vóór 1874, met aparte kolommen voor persoons- en plaatsnamen en voor zaken / onderwerpen. Vanaf februari 1919 maken de repertoria plaats voor agenda's en vormt de klapper op de agenda de enige toegang op het archief. Bij nogal wat dossiernummers ontbreken de stukken. De reden daarvoor kan zijn: vernietiging (in de agenda van 1919 aangegeven met een rood stempel 'vernietigd') of latere lichting van stukken (getuige de vele verwijsbriefjes). Ook zijn stukken buiten de series dossiers gehouden. Deze zijn in de inventaris inhoudelijk beschreven.

Inhoud en structuur van het archief

Selectie en vernietiging
Veel genummerde stukken ontbreken. Dit kan de volgende oorzaken hebben:
  1. reguliere vernietiging, hetgeen blijkt uit aantekeningen in index of agenda;
  2. ‘doorschuiven’ naar stukken van jongere datum, hetgeen vooral na februari 1919 regel is geworden;
  3. overbrenging naar andere archieven van Binnenlandse Zaken, met name Binnenlandse Bestuur, hetgeen blijkt uit de zgn. lichtbriefjes;
  4. zoekraken als gevolg van het lichten van stukken zonder verwijzingen.
Verantwoording van de bewerking
Het gedeelte van het Kabinets- en Geheimarchief lopende over de jaren 1813-1829 was reeds geïnventariseerd door P. Berends, hoofdcommies bij het Algemeen Rijksarchief (Zie Verslag 1908 blz. 90/91, nummers 2294 e.v.).
De nieuwe inventarisatie heeft dit gedeelte zo gelaten, behoudens hernummering en invoeging van elders verkeerd geplaatste stukken en splitsing van te dikke portefeuilles.
Het in 1931 verworven Kabinetsarchief van het ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid, in 1877 bij de instelling van dit ministerie, gevormd uit de waterstaatsdienst betreffende Kabinetsstukken van het ministerie van Binnenlandse Zaken, werd weer ingevoegd in het Kabinetsarchief van Binnenlandse Zaken. Dit was mogelijk, doordat de oorspronkelijke dossiernummers behouden waren, en noodzakelijk, omdat de scheiding tussen beide archiefbestanddelen indertijd willekeurig en onduidelijk was uitgevoerd. Dit laatste was niet het geval bij de serie "Kabinet Spoorwegen". Bovendien was hier iedere portefeuille voorzien van een duidelijke index en klapper. Daarom is deze serie intact gelaten.
Het Kabinetsarchief van de minister van Waterstaat, Nationale Nijverheid en Koloniën, 1830-1831, werd, omdat functies vroeger en later grotendeels onder Binnenlandse Zaken vielen en er geen stukken aanwezig waren betreffende de Koloniën, geplaatst bij het Kabinetsarchief van Binnenlandse Zaken.
Dat er een principieel verschil zou zijn in de aard van de stukken, behandeld bij het Geheim en die behandeld bij het Kabinetsarchief, is niet gebleken.
Het gedeelte 1898-1935 is in 1986 en 1987 overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief. Het is op gelijke wijze beschreven als het oudere gedeelte.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Andere toegang
Op de dossiers uit het Kabinetsarchief over België (uit inventarisnummers 1-31) is een digitale index beschikbaar (oud nr. 2.04.35).
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Binnenlandse Zaken, Kabinet, nummer toegang 2.04.26.02, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, BiZa / Kabinetsarchief, 2.04.26.02, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

Archiefbestanddelen