Terug naar zoekresultaten

2.04.33 Inventaris van het archief van het Centraal Vluchtelingen Comité, 1914-1922

Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaal

Archief

Titel

2.04.33
Inventaris van het archief van het Centraal Vluchtelingen Comité, 1914-1922

Auteur

A.J. Huiser

Versie

23-06-2021

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1980 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Centraal Vluchtelingen Comité
Centraal Vluchtelingen Comité

Periodisering

oudste stuk - jongste stuk: 1914-1922

Archiefbloknummer

B24061

Omvang

; 122 inventarisnummer(s) 6,00 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Camps Hollandais en France Centraal Vluchtelingen Comité Missie voor de Bouw van Hollandse Kampen in Frankrijk

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het Centraal Vluchtelingen Comité is ingesteld door de minister van Binnenlandse Zaken om de Belgische vluchtelingen die niet direct na de overgave van Antwerpen (eind oktober 1914) terugkeerden, van huisvesting en voeding te voorzien. Het archief is erg incompleet.
De archieven van de vluchtoorden berusten thans bij de Rijksarchiefdiensten in de provincies.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
De Centrale Commissie tot behartiging van de belangen van naar Nederland uitgeweken vluchtelingen, ook wel Centraal Vluchtelingen Comité genaamd, is ingesteld door de minister van Binnenlandse Zaken bij kabinetsbesluit van 21 september 1914. De doelstelling van de commissie was om de Belgische vluchtelingen, die niet direct na de overgave van Antwerpen - eind oktober 1914 - terugkeerden, van huisvesting te voorzien. Direct in het begin van haar bestaan heeft de commissie zich gesplitst in twee subcommissies, namelijk
  1. Eén tot behartiging van de belangen van bemiddelde - en
  2. één tot behartiging van de belangen van onbemiddelde vluchtelingen.
De commissie bestond uit 14 leden, waaronder F.W.C.H. Baron van Tuyll-van Serooskerken als voorzitter en J.J.A. Knoote als secretaris-penningmeester. De centrale commissie was een overkoepelend orgaan van de elf provinciale comité's, met elk een eigen voorzitter en secretaris.
Werkzaamheden
De werkzaamheden van de centrale commissie kunnen in het kort als volgt worden samengevat:
  • Afdeling A - Algemene zaken
  • Afdeling B - Registratie en inlichtingen betreffende families van de vluchtelingen
  • Afdeling C -
    1. Werkverschaffing voor mannen aan verplaatsbare huizen.
    2. Vakonderwijs in de vluchtoorden
  • Afdeling D - Werkverschaffing voor vrouwen in de naai- en breiklassen
  • Afdeling E - Woningnood
Na afloop van de oorlog is er nog bijgekomen
  • Afdeling F - Bouw Hollandse kamp te Lens in Noord-Frankrijk
Bijzonderheden omtrent de werkzaamheden
Afdeling A ( Bijzonderheden omtrent de werkzaamheden zijn uitvoerig uitgewerkt in inv.nr. 38. ) - Het instellen van een uitgebreid onderzoek d.m.v. enquête's inzake huisvesting van de vluchtelingen door de provinciale en plaatselijke comité's met de medewerking van de Commissarissen der Koningin, de burgemeesters en plaatselijke afdelingen van het Centraal Bureau voor Vreemdelingenverkeer.
Afdeling B - Hiervoor werd in Den Haag een apart bureau ingericht om een zo volledig mogelijk bevolkingsregister van de vluchtelingen aan te leggen.
Afdeling C -
  1. In maart 1916 werd begonnen met de bouw van vluchtoorden te Veenhuizen, Oldebroek, Nunspeet, Hontenisse, Bergen op Zoom, Ede, Uden en Gouda.
  2. Het oprichten van scholen voor meer uitgebreid onderwijs en vakscholen te Ede in 1915, Uden in 1915, Gouda in 1916, Nunspeet in 1916 maar na korte tijd weer opgeheven, Zierikzee in 1916 een avondvakschool voor meisjes en te Scheveningen in 1916 een avondvakschool voor geïnterneerde militairen.
Afdeling D - Er bestonden 27 plaatselijke naai- en breiklassen, waar kleding voor de vluchtelingen door hen zelf werd gemaakt. Na 15 juni 1915 namen deze klassen het werk over van de Rockefeller Foundation.
Afdeling E - Omdat een groot aantal families van geïnterneerde militairen moeilijk onderdak konden krijgen heeft de minister van Binnenlandse Zaken een commissie tot voorziening in de woningnood en onderstand van de gezinnen der geïnterneerde militairen benoemd, en zijn er in de nabijheid van de militaire kampen vier gezinskampen gebouwd, t.w. in Gaasterland, Harderwijk, Soesterberg en Oldebroek.
Omdat de Nederlandse regering alleen zorgde voor huisvesting en voeding aan onbemiddelde vluchtelingen, moesten op particulier initiatief steuncomité's en verschillende fondsen worden opgericht ter financiering van deze werkzaamheden.
Aan het eind van de oorlog in oktober 1919 heeft de minister van Binnenlandse Zaken in overleg met zijn ambtgenoot van Buitenlandse Zaken Ir. H. Sangster benoemd tot directeur-hoofduitvoerder van het Hollandse kamp te Lens in Noord-Frankrijk. Ir. Sangster was eerder belast met de leiding inzake de afbraak van de barakken in de vluchtoorden te Nunspeet en Uden en met de overbrenging daarvan naar Frankrijk, welke de Nederlandse regering als steun bij het herstel van de door de oorlog verwoeste gebieden heeft aangeboden en welke op 12 juni 1921 zijn overgedragen aan de Franse regering.
Geschiedenis van het archiefbeheer
Bij inventarisatie is gebleken dat het archief als zodanig erg incompleet is.
De archieven van de vluchtoorden berusten thans bij de Rijksarchiefdiensten in de provincies.
De verwerving van het archief
Het archief is bij Koninklijk Besluit of ministeriële beschikking overgebracht.

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud
Een groot deel van dit archief bestaat uit een serie chronologisch geordende brieven, welke per afdeling zijn genummerd en voorzien van een opschrift op de band.
Ordening van het archief De oude orde, gerangschikt naar de afdelingen van de werkzaamheden der commissie, is gehandhaafd. Om organisatorische redenen van de commissie vloeien de werkzaamheden van de afdelingen A en B in elkaar over, de reden dat de serie ingekomen - en minuten van uitgaande brieven hier niet is gesplitst.
  • Afdeling A/B - inventaris nummers 1 - 50
  • Afdeling C - inventaris nummers 51 - 60
  • Afdeling D - inventaris nummers 61 - 74
  • Afdeling E - inventaris nummers 75 - 114
  • Afdeling F - inventaris nummers 115 - 121

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Centraal Vluchtelingen Comité, nummer toegang 2.04.33, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Centraal Vluchtelingen Comité, 2.04.33, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

Archiefbestanddelen