Terug naar zoekresultaten

2.21.351 Inventaris van het archief van dr. J.M.A.H. Luns [levensjaren 1911-2002] over de periode (1885) 1914-2002 (2004)

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Archief

Titel

2.21.351
Inventaris van het archief van dr. J.M.A.H. Luns [levensjaren 1911-2002] over de periode (1885) 1914-2002 (2004)

Auteur

H.H. Jongbloed

Versie

06-12-2022

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
2009 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

J.M.A.H. Luns [levensjaren 1911-2002]
Luns, J.M.A.H.

Periodisering

archiefvorming: 1914-2002
oudste stuk - jongste stuk: 1893-2002

Archiefbloknummer

C37

Omvang

2483 inventarisnummer(s); 38,80 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het.
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Luns, dr. Joseph Marie Antoine Hubert (1911-2002)

Samenvatting van de inhoud van het archief

Na een loopbaan als beroepsdiplomaat was dr. J.M.A.H. Luns (KVP) in acht kabinetten minister van Buitenlandse Zaken (1952-1971) en vervolgens Secretaris-Generaal van de NAVO (1971-1984). Zijn archief beslaat zowel zijn persoonlijk leven (familie, jeugd) als zijn openbare functies. Het omvat omvangrijke reeksen correspondentie, dagboeken, door hem opgestelde interne memoranda, ministerstelegrammen, vele onderwerpsdossiers, foto’s, fotoalbums en krantenknipsels, waaronder een grote verzameling spotprenten.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Joseph Luns werd op 28 augustus 1911 te Rotterdam geboren als tweede kind uit zes van de beeldend kunstenaar en hoogleraar kunstgeschiedenis Hubert Marie Luns (1881-1942) en diens van oorsprong Belgische echtgenote Harriet Anna Paula Maria Louvrier (1889-1977). Bij zijn geboorte kreeg Joseph de voornamen Joseph Antoine Marie Hubert mee. Naderhand gaf hij er zelf de voorkeur aan de tweede en derde voornaam om te wisselen, maar voorzover bekend is een formele naamswijziging achterwege gebleven.
Joseph bezocht de (rooms-katholieke) lagere school te Vught. Aan het St. Ignatiuscollege te Amsterdam doorliep hij vervolgens drie klassen van het gymnasium, waarna hij zijn middelbare scholing voortzette aan het internaat Institut St. Louis te Brussel, dat hem in 1930 zijn diploma uitreikte. Een poging om als adelborst te worden toegelaten tot het Koninklijk Instituut voor de Marine (KIM) liep spaak op leeftijdsgronden. Wel vervulde Joseph Luns zijn dienstplicht bij het varende deel van de krijgsmacht in kwaliteit als dienstplichtig hulpseiner. Belangstelling voor marine-aangelegenheden is hem tot op hoge leeftijd bijgebleven en leidde in de jaren-30 en -40 tot enige publicistische activiteit.
Na een kortstondige werkzaamheid bij het scheepvaartkantoor Van Es en Van Ommeren te Amsterdam vatte Luns in 1932 de studie rechten te Leiden op, die hij na het behalen van het kandidaats (1933) in Amsterdam voortzette. In 1937 behaalde hij zijn graad. Daarna volgde mr. Luns een half jaar onderricht in politieke economie aan de London School of Economics en een korte cursus Duitse taal en cultuur aan het Deutsches Institut für Ausländer te Berlijn. In 1938 legde hij met succes het toelatingsexamen voor de Nederlandse diplomatieke dienst af en trad in dienst van het ministerie van Buitenlandse Zaken.
Van oktober 1938 tot 1 maart 1940 was Luns met de rang van gezantschapsattaché werkzaam bij het Kabinet van de minister van Buitenlandse Zaken. Per 1 maart 1940 werd hij als attaché verbonden aan de Nederlandse legatie te Bern, waardoor hij aan de Duitse bezetting van Nederland ontkwam. In april 1941 werd Luns overgeplaatst naar Lissabon, twee jaar later werd hij naar Londen geroepen om ten departemente werkzaam te worden bij de afdeling Consulaire Zaken. In 1944 werd hij als ambassade-secretaris verbonden aan de Nederlandse ambassade te Londen, waar hij aanbleef tot zijn overplaatsing (1949) naar de Permanente Vertegenwoordiging bij de Verenigde Naties te New York. Daar bereikte hem zijn bevordering tot ambassaderaad.
Najaar 1952 werd Luns naar Nederland geroepen om tot het tweede kabinet-Drees toe te treden, formeel als 'minister zonder portefeuille' maar de facto als tweede minister van Buitenlandse Zaken naast J.W. Beyen, een constructie die door de formatie-onderhandelingen was afgedwongen. Als (enig) minister van Buitenlandse Zaken maakte Luns vervolgens deel uit van alle regeringen vanaf het derde kabinet-Drees (1956-1958) tot en met het kabinet-De Jong (1967-1971). Na een record-ministerschap van 19 jaar werd Luns in 1971 Secretaris-Generaal van de Noord-Atlantische Verdrags Organisatie, welke functie hij tot in 1984 bekleedde. Hoewel inmiddels 73 jaar oud, gaf de inmiddels meervoudige doctor honoris causa Luns ook nadien blijk van een ongebreidelde reislust, niet zelden om in fora van uiteenlopende signatuur zijn visie op het wereldgebeuren uit te dragen met het hem eigen redenaarstalent. Een licht herseninfarct dat hem in 1995 trof, noopte hem tenslotte tot een meer teruggetrokken bestaan. Joseph Luns overleed te Brussel op 17 juli 2002 en werd op 23 juli te Den Haag begraven. Uit zijn huwelijk (1939) met Elisabeth Cornelia (Lia) geb. baronesse van Heemstra (1913-1990) werden twee kinderen geboren, Cornelia Sophia Christina (Alto Estoril, 1943) en Hubert Arnoud Joseph (Londen, 1946).
Geschiedenis van het archiefbeheer
Het particulier archief van Joseph Luns is in het tijdvak 1997-2005 broksgewijs bij het Nationaal Archief te Den Haag komen te berusten, vooralsnog onder een embargo ten behoeve van de biografie, die prof.dr. A.E. Kersten krachtens in 1994 nog met de heer Luns zelve getroffen afspraken in voorbereiding had. Het archief maakt de indruk redelijk volledig bewaard te zijn gebleven.
Het archief is aan het Nationaal Archief in bewaring gegeven.
Het archief is voor langere tijd in beheer, niet in eigendom verkregen.
De verwerving van het archief
Het archief is door schenking verworven.

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud
Het materiaal is duidelijk te onderscheiden naar twee typen herkomst, te weten de bescheiden die Luns zelf te zijnen huize bewaarde resp. de bescheiden die ten kantore bij zijn particulier secretariaat waren opgelegd en na zijn pensionering overgebracht zijn naar zijn woonstede. De laatste categorie vertoont de zorgzame hand van mw. E. Borgman Brouwer, die vanaf 1955 tot zijn pensionering Luns' particuliere secretaresse is geweest en ook nadien haar voormalige patroon van secretariële ondersteuning bleef voorzien. Zwaartepunten in het archief vormen de doorslagen van interne memoranda die Luns als minister resp. SG NAVO aan zijn onderhebbenden richtte. Daaraan complementair is de reeks 'ministerstelegrammen' die hij, wanneer hij als minister 'buitengaats' was, uit het buitenland naar het ministerie afzond. Aandacht verdienen de onderscheiden correspondentiereeksen, de reeksen dagboeken alsook verschillende onderwerpsdossiers, waarbij die terzake van de Nieuw-Guinea-kwestie speciaal te noemen zijn. Het archief is verder rijk aan foto's en foto-albums en bevat een grote hoeveelheid kranteknipsels en periodieken waarin aan zijn persoon en gestie aandacht is besteed. Luns' legendarische gevoel voor humor blijkt uit de aanwezigheid van talloze hem betreffende spotprenten uit kranten en periodieken, die hij met kennelijk plezier verzamelde. Nadat Luns zelf reeds in 1985 de talloze onderscheidingen die hij had gekregen, in bruikleen had afgestaan aan het museum van de Kanselarij der Nederlandse Orden, onderdeel van het Rijksmuseum Paleis Het Loo, zijn in 2004 ook de desbetreffende oorkonden, voorzover bij het archief aangetroffen, naar dat museum gedirigeerd. In het archief treft men terzake de correspondentie inzake verlening, aanvaarding en felicitatie.
Verantwoording van de bewerking
Het archiefmateriaal dat afkomstig is geweest van Luns' particuliere secretariaat als minister en SG NAVO vertoonde een herkenbare ordening, die overwegend intact is gelaten. Het 'thuisarchief' daarentegen had het karakter van lukraak opeengestapelde of in veelsoortige verpakkingsmiddelen samengebrachte bescheiden van zeer uiteenlopende herkomst zonder enige onderlinge samenhang. Een en ander is na enige voorordening volgens gangbare praktijken beschreven. Vervolgens is een eenvoudige indelingssystematiek aangebracht, die onderscheid maakt tussen stukken betreffende Luns' privéleven en stukken betreffende zijn openbare functies. Voor bescheiden daterend van na zijn pensionering is een aparte rubriek aangebracht, aangezien Luns zijn toenmalige activiteiten weliswaar formeel als ambteloos burger ontplooide maar niet zelden daarbij teruggreep of werd aangesproken op zijn voormalige functies. De omvangrijke correspondentie is alfabetisch geordend op afzender/geadresseerde en ondergebracht in de rubrieken die met zekerheid of waarschijnlijkheid het kader aangeven waarin de onderhavige contacten zijn ontstaan. Bescheiden die afkomstig zijn van Luns' ouders of verdere voorzaten zijn in zo geringe hoeveelheid aangetroffen, dat van een 'familie-archief' niet kan worden gesproken. Deze stukken zijn in een daarvoor ontworpen rubriek samengebracht. Ten behoeve van degenen die sinds 1997 het archief hebben geraadpleegd, is een concordantie toegevoegd van de sindsdien gevoerde tijdelijke nummering naar de definitieve die inmiddels vigeert.
Het eerste gedeelte van het archief is in de periode 2000-2002 bewerkt door D.J. Kortlang. Daarna heeft H.H Jongbloed de inventarisatie voortgezet en afgerond

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Deels openbaar, deels niet openbaar. Ontheffing voor inzage van niet openbare inventarisnummers is niet mogelijk. De beperking betreft inv.nrs. 1269-1322, 1413-1736, 2359-2486 i.v.m. gerubriceerde NAVO-stukken (over het vrijgeven van NAVO-stukken wordt t.z.t. door de lidstaten besloten) en inv.nrs. 2285-2355 (conform afspraken met de schenker van het archief).
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, J.M.A.H. Luns [levensjaren 1911-2002], nummer toegang 2.21.351, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Luns, J.M.A.H., 2.21.351, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Verwante archieven
Voor de loopbaan van Luns zijn de volgende archieven van het ministerie van Buitenlandse Zaken van belang:
  • Kabinetsarchief, 1871-1940 (2.05.18)
  • Gezantschap te Bern, 1914-1954 (2.05.49)
  • Gezantschap te Lissabon, 1880-1954 (2.05.161)
  • Departementaal archief (Londens archief), 1940-1945 (2.05.80)
  • Gezantschap/ambassade te Londen, 1813-1954 (2.05.44)
  • Permanente Vertegenwoordiging bij de VN te New York, 1946-1950 (2.05.59.03)
  • Departementaal archief, 1945-1954 (2.05.117)
  • Departementaal archief, 1955-1964 (2.05.118)
  • Departementaal archief, 1965-1974 (2.05.313)
Archieven van bewindspersonen die gelijktijdig met Luns waren verbonden aan het ministerie van Buitenlandse Zaken:
  • J.W. Beyen, minister van Buitenlandse Zaken 1952-1956 (2.21.408)
  • E.H. van der Beugel, staatssecretaris 1956-1958 (2.21.183.08)
  • I.N.Th. Diepenhorst, staatssecretaris (belast met ontwikkelingshulp) 1963-1965 (2.21.052)
  • H.J. de Koster, staatssecretaris 1967-1971 (2.21.191)

Archiefbestanddelen