1. Voor de oorlog

Mijn eerste jaren

Mijn entree in de grote wereld was, naar wat ik in latere jaren heb kunnen beoordelen, heel erg welkom. Ouders en grootouders waren verheugd op waarschijnlijk dezelfde wijze zoals alle andere normale voorouders. Mijn genealogie laat zien dat mijn voorouders bijna zonder uitzondering zeer hard werkende mensen zijn geweest die hun plicht vervuld hebben tegenover hun gezin en maatschappij.

De tijd waarin ik op de wereld kwam, midden 30’er jaren, schijnt een tamelijk slechte tijd te zijn geweest met veel werkeloosheid. Ondanks dat heeft mijn vader voor mijn geboorte altijd een job gehad. Onder andere heeft hij gevaren als machinist. Weer aan land kreeg hij een baan bij de brandweer en toen de politie aspiranten zocht kwam hij daar in de opleiding. Dus midden in de heersende crisistijd had hij het geluk van een vaste baan.

Een vaste baan was een voorwaarde een woning te kunnen huren en dat gaf mijn ouders toen de mogelijkheid te trouwen en een eigen te gezin vormen. Toentertijd gold de regel dat de vrouw van een politieman/gemeente ambtenaar geen eigen baan mocht hebben. Mijn moeder, die een goed betaalde job in de confectie industrie had, moest die opzeggen wat inhield dat beiden alleen met het politie salaris rond moesten komen.

Gelukkig was de gemeente woning in de toen nieuw gebouwde wijk een benedenwoning met een kleine tuin. Daar tuinieren voor vader een echte hobby was kon daardoor wat groente kweken en een paar kippen houden die wat eitjes wierpen. Men kon dus een paar centen sparen. Nadat ze de nieuwe woning hadden betrokken duurde het niet lang voordat wij, eerst ik en daarna mijn zuster kwamen.

Vader begon als patrouillerende politieman. Eerst te voet, uitgerust met een grote sabel, en daarna op de motor met zijspan. De eerste tijd werd hij ingezet om de publieke orde te handhaven. De werkeloosheid was enorm en de lonen waren laag wat de oorzaak was van vele stakingen en relletjes. Naar opgave waren de stakingen meestal spontaan en zelden georganiseerd. Indien georganiseerd waren het acties van extreem linkse politieke partijen die probeerden van de ontstane gelegenheden gebruik te maken. De vakbonden waren onderling versplinterd en waren tussen elkaar concurrerende organisaties. Zij gunden het licht niet in elkanders ogen. Iedere vakbond had een eigen religieuze of politieke kleur. Hun macht was dus zeer beperkt en ze waren niet in staat gezamelijk tegen onrecht op te treden of met de overheid te onderhandelen, laat staan om tegen het grootkapitaal een vuist te maken.

Onder zulke omstandigheden werkte de politie man. Relletjes die gauw tot chaos en vechtpartijen konden leiden hadden degene die de orde-handhavende macht moesten uitvoeren een grondige hekel aan.

Waren er geen ordeproblemen dan moest vader uitrukken naar ongelukken, inbraken, moord, dronkenschap enz. enz. Onder zulke omstandigheden zijn mij verhalen verteld van overheid-personen die op party’s laveloos beschonken werden. Deze moesten volgens order dan discreet worden opgehaald en bij hen aan huis evenzo discreet worden afgeleverd.

Jan met de pet werd echter, als hij beschonken was, gearresteerd, moest boete betalen en werd niet speciaal “discreet” thuis afgeleverd. Erger nog: Een officier van hoge rang, eigenaar van een Bugatti had de officierssociëteit bezocht en stapte beschonken in zijn luxe auto. Op weg reed hij een jonge vrouw, moeder van kinderen, aan waarbij zij ter plaatse overleed. Mijn vader werd naar de plaats van het ongeval gestuurd, arresteerde de officier en maakte proces verbaal op.

Deze akte kwam als gebruikelijk bij een van vaders superieuren op tafel terecht. Het bleek nu dat deze superieur bevriend was met deze officier. Vader kreeg daarom de order om het proces-verbaal te wijzigen in een, voor de officier, voordelige opzicht. Dit werd door vader geweigerd met het gevolg dat zijn carrièremogelijkheden natuurlijk nadelig beïnvloede. Verdere details van het ongeluk zijn vermoedelijk in de archieven te achterhalen.

Voor mensen die werkeloos waren en geen uitweg meer uit de problemen zagen, was zelfmoord niet ongebruikelijk. Vader kon gelukkig een man, die bezig was zich te verdrinken uit een gracht redden. De man was vader van een gezin met kinderen die geen kruimeltje eten meer op tafel hadden. De arme man werd in de kuip van het zijspan geladen en naar zijn huis gebracht. Hierna ging vader direct daarna naar huis om droge kleren te halen en vertelde moeder het verhaal. Er werd meteen actie ondernomen. Moeder ging naar de winkel en kocht etenswaren. Uit het tuintje kwamen groenten en aardappelen en uit de voorraad kwamen wekflessen met geconserveerd etenswaren. Deze werden later nog de zelfde dag bij het verarmde gezin afgeleverd.

Deze voorbeelden zijn slechts een klein gedeelte wat zich zoal in die tijd afspeelde. De sociale verzekering was heel matig en deze tegenstellingen in de maatschappij waren gebaseerd op zeer sterke sociale, religieuze of politiek conformisme. Dit bracht een corruptie teweeg waarbij ieder normaal sociaal voelend mens in opstand zou komen. Bij het zoeken naar gerechtigheid en hulp kwam men weer terug bij de in hokjes verdeelde maatschappij van de verschillende politieke en religieuze instanties terecht die onvermogend waren samen te werken. Prestige scheen belangrijker te zijn. De normale mensen zochten naar orde en samenwerking om uit deze ellende te kunnen komen. Ook mijn vader zocht dit.

Tijdens deze armoedige periode in Nederland was er gelijktijdig een euforie ontstaan over wat er in Duitsland gaande was. De werkeloosheid nam daar sterk af en er kwam een nieuwe sociale wetgeving. Dat daarbij dwangarbeid werd toegepast, bijvoorbeeld bij de bouw van de autobaan, daar werd niet over gesproken. Met behulp van Duitse propaganda schijnt dit ook op vele Nederlanders indruk te hebben gemaakt. Mijn vader dacht ook dat daar een rechtvaardige sociale maatschappij zonder armoede in opbouw was. Hij zag een mogelijkheid bij de zusterpartij van de NSDAP in Nederland, de NSB dus, en werd lid om mee te helpen deze gedachten te realiseren. De negatieve consequenties en de dito berichten die evenzo uit Duitsland kwamen werden wees hij, verblind door zijn idealisme, volledig als propaganda van de hand.

Het beroep van politiebeambte als zodanig, houdt echter ook in dat een bepaalde vorm van absolute macht geïdealiseerd wordt die, in bepaalde situaties, verblindend voor deze mensen kan werken. Een gevolg kan zijn dat deze daarom niet de dictatoriale tendensen inzagen die in het Nationaal Socialisme verborgen lagen.