Terug naar zoekresultaten

1.02.13 Inventaris van het archief van de Legatie in Rusland, (1710) 1720-1810

Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Meer uitleg

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaal

Archief

Titel

1.02.13
Inventaris van het archief van de Legatie in Rusland, (1710) 1720-1810

Auteur

Th.H.P.M. Thomassen, M. Zaaijer

Versie

05-08-2022

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1994 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Legatie Rusland
Legatie Rusland

Periodisering

archiefvorming: 1720-1810
oudste stuk - jongste stuk: 1710-1810

Archiefbloknummer

1296

Omvang

; 232 inventarisnummer(s) 4,29 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Legatie Rusland Hervormde Gemeente te St. Peterburg

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het archief bevat de correspondentie van de Nederlandse diplomatieke vertegenwoordiging in Rusland met de Staten-Generaal en de Minister van Buitenlandse Zaken van 1720-1810. In het archief bevinden zich tevens een aantal stukken over de Nederlandse gemeenschap op diverse plaatsen in Rusland: kooplieden te Archangel, de Nederlands Hervormde gemeente in St. Petersburg en particulieren o.a. te St. Petersburg, Moskou en Riga. Tevens zijn er berichten van andere Nederlandse diplomatieke vertegenwoordigers in het buitenland en van particuliere personen uit Nederland.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
De Legatie in Rusland
Reeds vanaf 1615 werden er door de Republiek bijzondere missies naar Moskou gestuurd. Tijdens de regering van tsaar Peter de Grote werden de betrekkingen tussen Nederland en Rusland geïntensiveerd. De buitengewone missie van Van Klenck in 1675-1676 vormde de opmaat voor een vaste vertegenwoordiging van de Republiek in Rusland. Johan Willem van Keller, als hofmeester verbonden bij de missie van Van Klenck bleef in Moskou achter in de rang van resident. In 1677 kreeg hij van de Staten-Generaal zijn aanstelling in die rang.
In de periode 1720-1729 was Willem de Wilde gezant van de Republiek. Zijn voormalig secretaris Marcellus de Swart volgde hem op in 1733. In 1737 woedde er in St. Petersburg een grote brand waarbij ook de ambassade verwoest werd.
Door de Bataafse omwenteling kwam in 1795 formeel een einde aan de diplomatieke betrekkingen met Rusland en aan het gezantschap van Hogguer. De laatste schreef de Staten Generaal op 14 april 1795: "Door eenige stukken in het pakket, uit de Griffie ontvangen, gezien hebbende, dat Uwe Ho:Mo: demitteerden alle degenen die volgens eed en plicht aan de Constitutie van 1748, 1766 en 1787 met een Stadhouderlijke Regeering aanklevig waren, heb ik met leedwezen bemerkt daaronder niet begrepen te zijn; doch uit het bovenstaande de intentie begrijpende, meen ik de eer te moeten hebben, U Ho:Mo: kennis te geven, dat ik mij van heden af beschouw als ontslagen van de dienst van de Staat, hetgeen ik niet twijfel dat Uw Ho:Mo: appreciatie zal wegdragen" ( Decreten van Holland, 15 mei 1795 (IIIe deel, 1ste St., fol. 324 vlg.) bij Vreede, Bataafsche Rep. 1, Bijl. II, p. 5 6. ) Hogguer verzocht de zaakgelastigde van Denemarken in St. Petersburg de drie kisten met correspondentie en de papieren van de kanselarij over te nemen en gaf de sleutel aan Carl Johan Bagge, consul in St. Petersburg en Kroonstad. Deze nam vervolgens, zonder uitdrukkelijke machtiging van de Staten-Generaal, de zaken waar tot de komst van Buys, de nieuwe gezant, in 1803. Sindsdien was er weer een permanente vertegenwoordiging in Rusland tot het vertrek van Willem Six van Oterleek in 1810.
De Nederlands-Hervormde Gemeente te St. Petersburg
In St. Petersburg bevond zich een Nederlands Gereformeerde Gemeente. De Nederlandse gezant had formeel geen bemoeienis met het bestuur van deze gemeente. De predikanten werden in het algemeen betaald en beroepen door de classis van Amsterdam. ( B. Beelaerts van Blokland, "Nederlandse predikanten in Rusland", in: Jaarboek van het Centraal Bureau voor Genealogie, 1947, p.93. )
Geschiedenis van het archiefbeheer
Het legatiearchief werd in 1810 overgedragen aan de Franse gezant in St. Petersburg, die het opzond naar Parijs. Het werd in 1814 door de Nederlandse regering gereclameerd en overgebracht naar het ministerie van Buitenlandse Zaken, dat het in 1854 aan het Rijksarchief overdroeg.
Bij de overdracht ontdekte Bakhuizen van den Brink zo'n 160 dossiers over handelsaangelegenheden en belangen van particulieren, die op eerdere inventarissen niet waren vermeld. Hij achtte ze "zonder historische belang" en liet ze ook nu weer buiten de inventaris, waardoor ze na verloop van tijd deels in andere archieven terecht kwamen en voor een ander deel spoorloos verdwenen. ( Fruin, Gestie, p. 9. ) Hoewel het archief daar met geëxhibeerde verbalen en een enkele losse aanwinst werd aangevuld, viel de vermenging in vergelijking met andere legatiearchieven mee. De stukken van de Nederlandse Gereformeerde Gemeente zijn waarschijnlijk in het archief van de legatie terecht gekomen als gevolg van de bemiddeling van Marcellus de Swart bij de benoeming van de predikant Johann Friedrich Heinrich Carp in 1745 en zijn bemoeienis met de verkoop van een stuk grond door de kerkeraad in 1747. ( N.C. Kist ed., "Historisch berigt aangaande de Hollandsche Gereformeerde Kerken in Rusland door Jacobus Gargon", in: Nieuw Archief voor de kerkelijke geschiedenis, deel I (Schiedam 1852). )
De verwerving van het archief
Het archief is bij Koninklijk Besluit of ministeriële beschikking overgebracht.

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud
Het archief van de legatie in Rusland bestaat uit stukken afkomstig van de ordinaris gezanten uit de periode 1720-1810, van de extraordinaris gezanten Daniël de Dieu (1742-1746) en Christiaan Albrecht, graaf van Rechteren (1785-1789) en van de Nederlands Gereformeerde gemeente te St Petersburg (1744-1747). De totale omvang bedraagt 4,25 m.
De oudste stukken in het legatiearchief zijn afkomstig van Willem de Wilde, gezant in de periode 1720-1729. Na zijn overlijden kreeg secretaris Marcellus de Swart opdracht het archief over te nemen en de zaken waar te nemen tot een opvolger was aangesteld. ( Archief Staten Generaal, resolutie 28 maart 1729. ) Pas in 1733 werd De Swart zelf benoemd tot resident. Van de gezantschapspapieren van De Wilde en Marcellus De Swart uit de periode 1720-1737 is maar weinig bewaard gebleven. Dit is te wijten aan de grote brand die in 1737 Petersburg teisterde en ook de ambassade verwoestte. ( Scheltema, Rusland en de Nederlanders beschouwd in derzelver wederkeerige betrekkingen (Amsterdam 1817-1819), deel IV, p. 222. ) Het meer recente deel van het archief van Marcellus de Swart is daarentegen zeer omvangrijk, al valt het op, dat buiten de verbalen geen minuten van uitgaande brieven bewaard zijn gebleven.
Verantwoording van de bewerking
De voorbereidingen van de grote tentoonstelling Rusland - Nederland in het Rijksmuseum te Amsterdam waren aanleiding voor Thomassen om in 1986 en 1987 van dit archief, na verwijdering van stukken die er niet in thuis hoorden, de stukken uit de periode tot 1795 te inventariseren. Slechts enkele tientallen van de hierboven genoemde dossiers bleken in het archief te zijn teruggekeerd, enkele andere werden elders aangetroffen, onder meer in het archief van de Raad van State.
In 1988 nam Zaaijer de overige stukken onder handen. Zij bewerkte het desbetreffende gedeelte van de inventaris Fasel. De tekst van de inleiding tenslotte is mede gebaseerd op onderzoek dat in 1991 door Schreuder werd verricht.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Legatie Rusland, nummer toegang 1.02.13, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Legatie Rusland, 1.02.13, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

Archiefbestanddelen