2.16.10 Inventaris van het archief van de Staatscommissie belast met het Onderzoek omtrent de Verbetering van de Waterweg langs Rotterdam naar Zee, 1877-1884

Op 21 augustus 1858 werd door de Raad van de Waterstaat een rapport uitgebracht over de algemene verbetering van de waterweg langs Rotterdam naar zee. Op de achtergrond speelde de overweging, dat aanleg van spoorwegen weinig zou baten als het daarmee te bevorderen internationale verkeer niet door invoer van buitenaf werd gevoed een grote rol. De grootste handelssteden Amsterdam en Rotterdam moesten daarom voor moderne schepen met grote diepgang toegankelijk worden gemaakt.

Men bracht het plan onder in artikel 2 van het wetsontwerp: "Kanaal door Holland op zijn smalst en verbetering van den waterweg van Rotterdam naar zee". Twee keer is het wetsontwerp ingediend en weer ingetrokken. Het derde wetsontwerp, ingediend in 1862, is op 24 januari 1863 aangenomen.

Men begon aan het werk volgens de plannen van de Raad van de Waterstaat. De duur schatte men op 5 jaar; de begroting voor het hele werk was ƒ. 6.300.000,-. De regering achtte het plan niet geschikt voor uitvoering in concessie.

Toen in 1869 het geld bijna op en het werk nog niet voltooid was, zijn de plannen gewijzigd. Men zou de dammen in zee iets korter, het kanaal daarentegen aanzienlijk breder maken. In de volgende jaren bleek telkens meer geld nodig te zijn, wat vooral werd veroorzaakt, doordat het uitstromende water het kanaal minder diep uitschuurde dan was verwacht, zodat men zijn toevlucht tot baggermolens moest nemen. Bovendien besloot men in 1873 de dammen toch te verlengen, opdat het meegevoerde zand in de hoofdstroom kon komen.

Toen bij de behandeling van de begroting voor 1877 bleek, dat er gelden waren uitgetrokken voor de verbreding van de Hoek van Holland gingen er in de Kamer stemmen op, om een raad van deskundigen bijeen te roepen die over de verdere plannen zou kunnen oordelen. Zo werd bij Koninklijk Besluit van 4 december 1877, nummer 1 een staatscommissie ingesteld die zou moeten onderzoeken, of de verbetering van de waterweg van Rotterdam naar zee nog kon worden uitgevoerd volgens artikel 2 van de wet van 24 januari 1863.

Indien dit het geval was, hoe zou men het werk dan zo spoedig mogelijk kunnen voltooien, en indien de plannen veranderd moesten worden, wat waren dan deze veranderingen?

Tot leden van deze commissie werden benoemd:

• J.D.Fransen van de Putte, voorzitter
• Jhr.G.F.van Tets
• Mr.P.L.F.Blussé
• Ir.H.S.J.Rose
• IrJ.A.A.Waldorp
• Ir.J.F.W. Conrad
• Dr.E.F.van Dissel
• Kapitein ter Zee P.J.Buyskes
• Kapitein-Luitenant ter Zee P.Roodzant
• W.van der Hoeven
• Tot secretaris werd benoemd mr.W.F.C. van Doorn.

Aan de met de uitvoering van de werken van de Rotterdamse waterweg belaste inspecteur van de waterstaat, ir.P.Caland, was opgedragen alle inlichtingen te verschaffen, die de commissie zou wensen.

Toen van de kant van het ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid de vraag werd gesteld, of de commissie met haar werkzaamheden reeds zo ver gevorderd was, dat spoedig een verslag kon worden tegemoet gezien, besloot deze tot een voorlopig verslag. De stroommetingen en de waarnemingen betreffende de loop der getijden op de Maas waren namelijk onder zulke buitengewone omstandigheden verricht (gedurende het hele voorjaar van 1878 had zich hoog opperwater voorgedaan), dat men de uitkomsten van die waarnemingen niet tot grondslag wilde nemen voor een uit te brengen eindverslag. Het voorlopig verslag werd uitgebracht op 20 december 1878.

Het eindverslag, gedateerd 10 juli 1880, werd op 31 juli door de minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid aan de Koning aangeboden. De staatscommissie kwam blijkens het notulenboek na 5 april 1881 niet meer bijeen. Ze is op 8 augustus 1896 bij K.B. ontbonden.

Op welke wijze en wanneer het Algemeen Rijksarchief dit commissie-archief heeft ontvangen, kon niet worden nagegaan.

De rechtstitel is (nog) onbekend

Wat de volledigheid van het archief betreft: de bijlagen bij het eindverslag bleken, na vergelijking met het in het archief van het ministerie van Verkeer en Waterstaat berustende exemplaar, bijna geheel te ontbreken.

Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.

Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:

1. Creëer een account of log in.
2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.

Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.

VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Commissie Waterweg, nummer toegang 2.16.10, inventarisnummer ...

VERKORT:
NL-HaNA, Cie. Waterweg, 2.16.10, inv.nr. ...

Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar