Terug naar zoekresultaten

3.08.04 Inventaris van de archieven van de Bewaarders van de Hypotheken en van het Kadaster in Zuid-Holland, 1838-1949

Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaal

Archief

Titel

3.08.04
Inventaris van de archieven van de Bewaarders van de Hypotheken en van het Kadaster in Zuid-Holland, 1838-1949

Auteur

F.J.M. Otten, J.Y. Wai

Versie

02-12-2020

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1993 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Bewaarders van de Hypotheken en van het Kadaster in Zuid-Holland
Hypotheken en Kadaster ZH

Periodisering

oudste stuk - jongste stuk: 1838-1949

Archiefbloknummer

3419

Omvang

; 139 inventarisnummer(s) 7,80 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het.
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Bewaarders van de Hypotheken en het Kadaster in Zuid-Holland

Samenvatting van de inhoud van het archief

De archieven van de Bewaarders van de Hypotheken en het Kadaster in Zuid-Holland (1838-1949) zijn zeer onvolledig overgedragen. Overgeleverd zijn delen van de archieven van de zes voormalige hypotheekkantoren (samenvallend met de zes gerechtelijke arondissementen) in Zuid-Holland, gevestigd in Brielle, Dordrecht, Gorinchem, 's Gravenhage, Leiden en Rotterdam: met onder meer registers van inschrijving voor hypotheken op schepen, registers van aanwijzing der kadastrale percelen en alfabetische toegangen op de algemene registers van het kadaster.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Hypotheekrecht
Hypotheek is een zakelijk recht, verbonden aan onroerend goed. Bij de hypotheekovereenkomst moet door de schuldenaar een bepaald onroerend goed worden ingebracht, dat bij een eventuele wanprestatie van de schuldenaar voor de schuldeiser dient als zekerheid voor de inning van zijn vordering.
De wetgever stelt als vereisten, dat de akte van hypotheekstelling notarieel wordt vastgelegd en dat een afschrift van de akte (het zgn. borderel) in openbare registers wordt ingeschreven. Op een hypotheekkantoor kan iedereen nagaan, of een bepaald onroerend goed met hypotheek is bezwaard en zo ja voor welk bedrag. Wanneer de hypotheek is afgelost, wordt deze geroyeerd ("royement").
Vanaf 1833, na de invoering van het Kadaster, moest elk onroerend goed met het kadastrale nummer worden aangeduid. Het Burgerlijk Wetboek, dat met ingang van 1 oktober 1838 van kracht werd, bepaalde dat voor de eigendomsovergang van onroerend goed behalve de akte zelf ook de overschrijving ten hypotheekkantore vereist was. Bepaalde wijzen van eigendomsovergang zoals vererving of verjaring behoefden echter niet te worden overgeschreven ( Voor een uitvoeriger uiteenzetting over de hypothecaire en kadastrale administratie zij hier verwezen naar: A. Soutendijk, De hypothecaire en kadastrale boekhouding (twee delen, Tiel 1907, 1916) en de beknoptere publicatie van F. Keverling Buisman en E. Muller, Kadaster-gids; gids voor de raadpleging van hypothecaire en kadastrale archieven uit de 19e en de eerste helft van de 20e eeuw ('s-Gravenhage 1979). ) .
Hypotheekkantoren
In 1811 werd bepaald, dat in elk arrondissement een bureau voor de bewaring van de hypotheken moest worden gevestigd. Zuid-Holland telde zes arrondissementen n.l. Brielle, Dordrecht, Gorinchem, 's-Gravenhage, Leiden en Rotterdam. In 1838 werden de hypotheekkantoren en die van de bewaarders van het kadaster samengevoegd als logisch gevolg van de nauwe banden tussen beide administraties.
De zes hypotheekkantoren in Zuid-Holland waren gevestigd in de hoofdplaatsen van de gerechtelijke arrondissementen; de grenzen van de kantoren vielen van 1811-1877 samen met die van de arrondissementsrechtbanken. In 1877 werden de rechtbanken te Brielle, Gorinchem en Leiden opgeheven, maar deze reorganisatie had geen gevolgen voor de grenzen van de hypotheekkantoren: deze bleven onveranderd tot in de 20e eeuw. Pas in 1957 werd het kantoor Brielle opgeheven en gevoegd bij Rotterdam, terwijl in 1960 het kantoor Gorinchem werd opgeheven en gevoegd bij Dordrecht ( Staatscourant 1957 nr.152 en 1960 nr.88. ) . In 1975 en 1980 vond een verdere concentratie plaats: in die jaren werden de respectievelijk te Dordrecht en Leiden gevestigde Bewaringen opgeheven ( Staatscourant 1975 nr.152 en 1980 nr.166. ) . Vanaf 1980 heeft de directie van het Kadaster en de Openbare Registers (KADOR) in Zuid-Holland slechts vestigingen te Den Haag en Rotterdam.
Geschiedenis van het archiefbeheer
Per 1 oktober 1838 werd een geheel nieuwe hypothecaire boekhouding ingevoerd, waarbij de oude vanaf 1812 in gebruik zijnde registers per 30 september 1838 werden afgesloten. Bij de wet van 4 juni 1878 (Staatsblad 90) werd opnieuw een algehele herziening van de hypothecaire inschrijvingen met ingang van 1 januari 1879 gelast. Ook in 1948 leidde een dergelijke herziening tot afsluiting van de oude serie registers van hypotheekinschrijvingen.
De op het Rijksarchief berustende archieven zijn zeer onvolledig. De Dienst van het KADOR heeft machtiging gekregen tot opschorting van de overdracht van de archieven aan de rijksarchieven. Alleen enkele bestanden die geen administratief nut meer hadden zijn wel overgedragen.
De rechtstitel is (nog) onbekend

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud
Op het Rijksarchief berusten, zoals al eerder opgemerkt, slechts zeer onvolledige bestanden. Vermelding verdienen hier:
- Registers Hyp. nr. 3 (schepen)
In dit register zijn de afschriften van borderellen (uittreksels) van scheepshypotheekakten ingeschreven. Het werd bijgehouden sinds de invoering van het Wetboek van Koophandel van 1838; de inrichting ervan is geregeld bij K.B. van 21 juni 1836 (Staatsblad 41). Op 1 februari 1927 werd het register gewijzigd, waarbij de boeking is verbeterd ( C.J. Kluvers, Het kadaster, de hypothecaire boekhouding en het scheepsregister (Groningen 1930). ) .
- Registers nr. 69 a
Dit percelenregister, ingevoerd in 1879 en afgesloten circa 1948, bevat per gemeente sectiegewijs de kadastrale percelen in numerieke volgorde, met achter ieder perceelnummer een verwijzing naar een deel en nummer van de inschrijvingsregisters no.3. Bij veranderingen in de percelen (als gevolg van splitsing of samenvoeging) worden over en weer verwijzingen geplaatst naar de nieuwe en vervallen nummers.
Selectie en vernietiging In 1989 zijn de hypotheekregisters nr.3 uit de jaren 1879-1948 door het Rijksarchief vernietigd, na verkregen machtiging van de Algemene Rijksarchivaris ( Brief CD/RAI 1988/263 MZ. ) . Al eerder, in 1949, waren de registers Hyp.3 uit de jaren 1838-1878 vernietigd. De registers Hyp.3 op schepen zijn buiten deze vernietiging gebleven.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Bewaarders van de Hypotheken en van het Kadaster in Zuid-Holland, nummer toegang 3.08.04, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Hypotheken en Kadaster ZH, 3.08.04, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Verwante archieven
Voor onderzoek in de periode na 1838 zal men bij de overgebrachte archieven van de Dienst van het Kadaster en de Openbare Registers (KADOR) moeten zijn (in Zuid-Holland in Den Haag of Rotterdam). Daar berusten alle van belang zijnde registers, zoals het Algemeen Register (1838-1929) en de kadastrale leggers (vanaf 1832 tot heden). Het Algemeen Register geeft per persoon een overzicht van de transacties betreffende zakelijke rechten en is toegankelijk via een Alphabetische Naamwijzer. De leggers geven per eigenaar een overzicht van al diens percelen binnen een bepaalde gemeente.
Voor een uitvoeriger uiteenzetting over de hypothecaire en kadastrale archieven zij hier verwezen naar de in noot 1 genoemde "Kadaster-gids".
Aanvullend onderzoek kan gedaan worden in de collectie kadastrale plans, in beheer bij de afdeling Kaarten en Tekeningen van het Algemeen Rijksarchief.
NL-HaNA, 3.08.01, Inventaris van het archief van de Inspecteur van het Kadaster in Zuid-Holland, 1823-1832 (1834)
NL-HaNA 3.08.02, Inventaris van het archief van de Bewaarder van het Kadaster in Zuid-Holland, 1833-1843
NL-HaNA, 3.08.05, Inventaris van het Register 69 en het Algemeen Register van het Kadaster Zuid-Holland (voormalige vestigingen 's-Gravenhage en Leiden), 1838-1929
NL-HaNA, 4.KADOR-G - Inventaris van het archief van Minuut- en Vervolg-minuutplans van de Dienst van het Kadaster en de Openbare Registers: Directie Zuid-Holland: district 's-Gravenhage, 1813-1832
NL-HaNA, 4.KADOR-GS - KADOR-GS Minuutplans en Vervallen Bijbladen van het Kadaster Zuid-Holland, vestiging Zoetermeer, 1818-1989
NL-HaNA, 4.KADOR-GB - Inventaris van kadastrale kopie-kaarten van gemeenten in Zuid-Holland gebruikt ter bepaling van de grondbelasting, afkomstig van de Inspectie Registratie en Successie van de belastingdienst 1880-1889
NL-HaNA, 4.KADOR-R - Inventaris van het archief van Minuut- en Vervolg-minuutplans van de Dienst van het Kadaster en de Openbare Registers: Directie Zuid-Holland: district Rotterdam, 1817-1832 (1960)
NL-HaNA, 4.KADOR-RS - Inventaris van minuutplans en vervallen bijbladen van het Kadaster Zuid-Holland: vestiging Rotterdam, 1876-1970
NL-HaNA, 4.KADOR-VP - Inventaris van vervallen kadastrale nette-, veld- en verzamelplans van Gemeenten in Zuid-Holland over de periode 1871-1970

Archiefbestanddelen