Op 18 februari 1947 verwelkomt de koninklijke familie een nieuw lid: prinses Christina is geboren! Dit heuglijke feit wordt groots gevierd én voorbereid. De op 1 januari 2025 vrijgevallen stukken uit het archief van het ministerie van Algemene Zaken geven een inkijkje in de aanloop naar de koninklijke geboorte en de verschillende manieren waarop hierbij is stilgestaan.
Voorpret en voorbereiding
Met de geboorte in het vooruitzicht, treffen lokale Oranje-comités en de ‘Commissie voor de vaststelling van richtlijnen voor de viering van Nationale Gedenk- en Feestdagen’ de nodige voorbereidingen. Jong en oud zouden aan de feestvreugde deelnemen, blijkt uit een van de door de Commissie opgestelde plannen:
“Valt het tijdstip der geboorte in de schooltijd, dan stellen wij voor, dat het hoofd der school de kinderen bijv. in het gymnastieklokaal samenroept, en van de geboorte en de betekenis daarvan in een kort toespraakje mededeling doet. In kleine plaatsen zouden dan daarop aansluitend alle leerlingen met van tevoren klaar gemaakte vlaggetjes o.i.d. een korte rondwandeling kunnen maken, waarbij scholen die elkaar tegenkomen zich kunnen verenigen tot een grote feestelijke stoet volgens het principe Zwaan kleef aan.”
Hiernaast zou ook onder andere de Koninklijke Marine bij de geboorte stilstaan, door een saluut af te geven. Hier wordt wel enig onderscheid gemaakt: bij de geboorte van een prinses worden door de schepen 51 kanonschoten gelost, bij de geboorte van een prins zouden dit er 101 zijn. Pas in 1983 is de grondwet gewijzigd waarbij in de erfopvolging geen onderscheid meer wordt gemaakt naar geslacht. Prins of prinses, ze krijgen vanaf dan 101 saluutschoten.
Een nieuw oog voor de prinses?
Christina, die aanvankelijk de roepnaam Marijke had, is geboren met een oogafwijking. Hierdoor is zij aan één oog blind en heeft zij met het andere slechts beperkt zicht. In het archief zijn twee brieven bewaard gebleven, van mensen uit het buitenland. Ze leven bijzonder mee met de jonge prinses. De briefschrijvers bedenken een wel erg barmhartige oplossing: ze bieden hun eigen ogen aan. Een Deense afzender schrijft aan premier Willem Drees het volgende:
“Als het iets zou kunnen helpen, zou ik graag dit kind een van mijn ogen willen schenken, als een chirurg het zou kunnen transplanteren, om op deze manier de prinses het licht van, in elk geval één oog te kunnen geven [..] Ik ben 45 jaar oud, heb lichtblauwe ogen, waarmee ik scherp zie.”
Een Italiaan heeft hetzelfde idee: “Vanaf dit moment verklaar ik mij bereid een van mijn eigen ogen te doneren aan uw Prinses van Holland. Ik neem nu de volledige verantwoordelijkheid op mij in geval van geschillen die voortkomen uit Italiaanse of andere buitenlandse wetten en ik ben bereid om de operatie in het geheim te ondergaan.”
Overigens hebben zulke transplantaties nooit plaatsgevonden. Drees stuurt zelf een antwoord aan de goedgeefse Deen en Italiaan, waarin hij zich dankbaar maar terughoudend toont:
“Het aanbod, dat u doet in uw brief van 17 dezer, waarbij u u bereid verklaarde één van uw ogen te willen opofferen, indien Prinses Marijke daarmede kon zijn geholpen, heeft mij zeer getroffen. Het is een getuigenis van opofferingsgezinde mensenliefde. Ik meen echter niet aan de Koningin in overweging te moeten geven daarop in te gaan. Prinses Marijke is blind aan één oog maar kan met het andere zien, zij het niet zo goed als iemand met normale ogen. Ik geloof, dat het niet verantwoord zou zijn onder deze omstandigheden uw aanbod te aanvaarden.
Hoogachtend, D.”
Openbaarheidsdag 2025
Op donderdag 2 januari vierden we de jaarlijkse Openbaarheidsdag. Ook dit jaar werden weer tienduizenden archiefstukken openbaar die eerder niet of alleen onder voorwaarden in te zien waren. Nieuwe verhalen of nieuwe inzichten komen daarmee aan het licht.
