Terug naar zoekresultaten

1.10.16.01 Inventaris van het archief van de familie Calkoen, 1623-1970

Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaal

Archief

Titel

1.10.16.01
Inventaris van het archief van de familie Calkoen, 1623-1970

Auteur

G.W.G. van Bree, G.P. Nijkamp, H. Spijkerman

Versie

27-11-2023

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1966 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Collectie Calkoen
Calkoen

Periodisering

oudste stuk - jongste stuk: 1623-1970

Archiefbloknummer

1147

Omvang

1928 inventarisnummer(s) 11,40 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het.
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Familie Calkoen
Familie Van Beeck Calkoen
Familie Danckerts
Familie Bicker
Familie Pels
Familie Corver Hooft
Familie Snouckaert van Schauburg
Familie Van Doorn
Familie Van Akerlaken
Familie Vrolik
Familie Fontaine
Familie Huyghens
Familie Lampsins
Familie De Wildt
Familie Van Loon
Familie Merkus
Familie Muyssart
Familie Van de Poll
Familie Quina
Familie Rendorp
Kalckoen, Wilhelmus (1664-1689)
Calkoen, Margaretha (1678-1762)
Calkoen, Maria Johanna (1683-1776)
Calkoen, David (1689-1740)
Calkoen, Hendrik (1911-1995)
Calkoen , Jan Willemsz. (1575-1624)
Calkoen, Cornelis (1639-1710)
Calkoen, Joan (1646-1719)
Calkoen, Elisabeth (1649-1719)
Calkoen, Pieter (1655-1674)
Calkoen, Nicolaas (1664-1738)
Calkoen, Pieter Haack (1677-1723)
Calkoen, Maria (1674-1728)
Calkoen, Petronella (1680-1753)
Calkoen, Anna (1693-1743)
Calkoen, Jan (1694-1768)
Calkoen, Cornelis (1696-1764)
Calkoen, Nicolaas (1698-1744)
Calkoen, Pieter (1705-1747)
Calkoen, Abraham (1729-1796)
Calkoen, Petronella (1740-1797)
Calkoen, Susanna Agatha (1740-1780)
Calkoen, Anna Maria (1742-1800)
Calkoen, Agnetha Anthonia (1744-1804)
Calkoen, Nicolaas (1753-1817)
Calkoen, Abraham (1780-1830)
Calkoen, Agnes Catharina (1781-1855)
Calkoen, Jan Willem (1782-1813)
Calkoen, Anna Catharina (1810-1874)
Calkoen, Sara Maria (1783-1864)
Calkoen, Cornelia Petronella (1789-1876)
Calkoen, Constantia Agatha (1792-1860)
Calkoen, Pieter Cornelis (1792-1812)
Calkoen, Abraham (1774-1849)
Calkoen, Abraham (1797-1873)
Calkoen, Cornelia Margaretha Theodora (1801-1875)
Calkoen, Theodora Johanna (1802-1879)
Calkoen, Maria Margaretha Johanna (1823-1910)
Calkoen, Abraham (1824-1896)
Calkoen, Godert Theodoor Adriaan (1824-1900)
Calkoen, Johanna Cornelia (1827-1874)
Calkoen, Adelaïde Jeanne (1830-1908)
Calkoen, Wilhelmina Cornelia Caroline (1832-1914)
Calkoen, Agnes Maria Gerardine (1830-1867)
Calkoen, Anna (1834-1893)
Calkoen, Theodorus Cornelis (1835-1893)
Calkoen, Alfred Dignus Jean (1838-1898)
Calkoen, Willem Hendrik Pieter (1840-1912)
Calkoen, Caroline Constance (1843-1927)
Calkoen, Margaretha Cornelia Wilhelmina (1866-1941)
Calkoen, Elisa Cornelis Unico (1869-1935)
Calkoen, Judith (1869-1935)
Calkoen, Johan Godard Laurens (1875-1910)
Calkoen, Nicolaas Jan (1854-1938)
Calkoen, Abraham (1856-1935)
Calkoen, Abraham Theodoor (1840-1899)
Calkoen, Abraham (1899-1972)
Calkoen, Elisa Cornelia Unica (1904-1986)
Beeck Calkoen, Jan Frederik van (1772-1811)
Danckerts, Alida
Danckerts, Pieter
Bicker, Jacob
Bicker, Henrik (1615-1651)
Bicker, Henrik (1649-1718)
Bicker, Jacob (1642-1713)
Bicker, Henrik (1682-1738)
Bicker, Jan Berndt (1695-1750)
Bicker, Henrik (1722-1783)
Bicker, Maria Johanna (1728-1807)
Bicker, Jan Berndt (1733-1774)
Pels, Andries (1655-1731)
Pels, Jan Lucas (1688-1741)
Pels, Pieter (1668-1739)
Corver Hooft, Gerrit (1744-1807)
Snouckaert van Schauburg, Godert Theodoor Adriaan (1800-1870)
Doorn, Elisa Cornelis Unico van (1799-1882)
Doorn, Johanna Godardina Laurentia van (1831-1912)
Doorn, Gerardus Anne van (1832-1889)
Doorn, Elisa Cornelis Unico van (1881-1958)
Doorn, Emilia Christina van (1884-1963)
Akerlaken, Pieter van (1792-1862)
Vrolik, Gerardus (1775-1859)
Vrolik, Willem (1801-1863)
Vrolik, dr. Agnites (1810-1894)
Fontaine, Martinus (1645-1690)
Fontaine, Julia Jacoba
Fontaine, Rebecca
Huyghens, Jan (1708-1751)
Lampsins, Cornelis (1662-1713)
Lampsins, Cornelis (1709-ca. 1756)
Wildt, David de (1731-1768)
Loon, Nicolaas van (1602-1675)
Loon, Pieter van (1607-1679)
Loon, Willem van (1633-1695)
Loon, Jan van (1633-1685)
Loon, Frederik Willem van (1644-1708)
Loon, Marten van (1647-1724)
Loon, Nicolaas van (ca. 1670-1752)
Loon, Emmerentia van (1670-1752)
Loon, Jan van (1677-1763)
Loon, Adriaan van (1631-1722)
Loon, Cornelia van (ca. 1680-1750)
Loon, Pieter van (1731-1810)
Loon, Elisabeth van (1673-)
Loon, Willem van (1707-1783)
Loon, jhr.mr. Jan Willem van (1767-1839)
Weede, Philippine Constantia van (1772-1842)
Muyssart, Abraham (1676-1724)
Poll, Evert van de
Poll, Harmina van de (1673-1743)
Poll, Jan van de (1726-1781)
Poll, Cornelia Henriëtte van de (1815-)
Rendorp, Joachim (1728-1792)

Samenvatting van de inhoud van het archief

Familiearchief van een Amsterdams regentengeslacht. Bevat tevens het ambtsarchief van mr. Cornelis Calkoen, ambassadeur in Turkije en in Polen en Saksen. Bevat stukken van bekende aanverwante families, alsmede archieven over de ambachtsheerlijkheid Kortenhoef, het Fontainehofje op de Amsterdamse Keizersgracht en het fonds voor in financiële nood gekomen familieleden 'Ad Pias Causas'.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
De leden van de huidige families Calkoen en van Beeck Calkoen stammen af van Jan Willemsz. van Dort, die zich rond 1600 te Amsterdam vestigde. Over de afstamming van Jan Willemsz. van Dort bestaat geen zekerheid. Elias nam in zijn 'Vroedschap van Amsterdam' aan dat hij uit Dordrecht afkomstig zou zijn; dit is echter onwaarschijnlijk; genealogische naspeuringen wijzen naar Deventer of omgeving, onder meer naar het plaatsje Dort en het graafschap Zutphen. Zijn vrouw Alida Tomminck stamt af van Kleefse ouders.
Jan Willemsz. van Dort was lakenkoper in de Barberstraat te Amsterdam, in 'De Blauwe Calkoen', waarvan de familienaam Calkoen is afgeleid. Zijn zoon Nicolaas huwde met een dochter van de bekende Amsterdamse stadstimmerman Cornelis Danckerts, wiens naam is verbonden aan de bouw van de Westerkerk. Van deze eerste generaties zijn alleen overgebleven het testament van Jan Willemsz. van Dort, genaamd Calkoen, van 1623 (inv.nr. 49) en een aantal stukken betreffende de vicario op het altaar van St. Catharina en St. Barbara te Brielle, afkomstig van de familie Danckerts (inv.nr. 65). De overgebleven archivalin van de familie Calkoen nemen grosso modo een aanvang rond 1690.
Het ging de Calkoens wel voor de wind; kinderen van Nicolaas huwden met leden van bekende Amsterdamse regentengeslachten als Slicher, Trip en Haeck. Het feit dat Nicolaas' zoon, Cornelis Calkoen, schepen en raad, groothandelaar in lakenstoffen, Italiaanse zijdestoffen, Turkse garen en blauwverver, bij zijn dood het voor die tijd geweldige fortuin van één miljoen gulden naliet spreekt voor zichzelf. Zijn broers waren allen kooplieden, zowel op Oost-Indië als op de Levant. De handel in lakenstoffen zijn de Calkoens tot ongeveer 1765 blijven beoefenen.
De familie Calkoen was in de achttiende eeuw geheel opgenomen in de leidende regentengeslachten te Amsterdam. Jan Calkoen, door stadhouder Willem IV in de Vroedschap gebracht, was in 1754, 1757, 1759, 1762, 1764, 1766 en 1767 burgemeester van Amsterdam, zijn broer mr. Cornelis was ambassadeur in Turkije en ambassadeur in Polen en Saksen.
In deze tijd begint echter ook het verval op financieel gebied zich af te tekenen. Al liet Jan Calkoen nog wel f. 700.000,-- voor zijn neefjes en nichtjes na, mr. Cornelis, de ambassadeur ('Sijn Wel Edel Gestrenge heeft van sijn jeugt aan seer nobel en vrolijk geleeft, was een groot liefhebber van de sexse en groot minjon van de soor vermaarde een uytmuntende schoone dame Mejuffrou Catharina Johanna Horst', Bicker Raye, Aantekeningen) wist met zijn geld wel raad.
Zijn achterneef Nicolaas Calkoen werd in 1795 wegens zijn trouw aan het stadhouderlijk bewind uit de Amsterdamse Vroedschap verwijderd. Hij legde zich weer toe op de koophandel. Het zat hem in deze roerige tijden echter niet mee, al werd hij in 1815 door koning Willem I tot lid van de Eerste Kamer benoemd en in de adelstand verheven; zijn erfgenamen worden na zijn dood in 1817 van zijn nalatenschap niet veel rijker.
Zijn broer, mr. Abraham baron Calkoen (1774-1849), die na de omwenteling van 1795 eveneens wegens Oranjegezindheid uit zijn stadsbetrekking was gezet, overleefde de stormen beter. Hij legde zich toe op het beheer van de landgoederen, die zijn vader in de omgeving van Oostveen, Kortenhoef en Achttienhoven had verworven. In 1803 trad hij in dienst van de keurvorst van Hessen-Kassel als tweede luitenant van de cavalerie. Onder koning Willem I was hij luitenant-kolonel van de landstorm en militiecommissaris van Amsterdam. De huidige leden van de genobileerde tak van de familie Calkoen stammen af van zijn zoon Abraham baron Calkoen (1797-1873), voorzitter van het Muntcollege.
Geschiedenis van het archiefbeheer
De verwerving van het archief
De rechtstitel is (nog) onbekend
Het archief is door schenking verworven.

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud
Zoals bij de meeste familiearchieven bevinden zich ook stukken van aanverwante families in het archief Calkoen, o.a. van de families van Akerlaken, Alewijn, Bicker, Corver Hooft, Dedel, van Doorn, Fontaine, Huydecoper, Huyghens, Lampsins, van Loon, Mercus, Muntor, Huyssart, Pols, van de Poll, Quina, Rendorp, Snouckaert van Schauburg, Vrolik, en van Weede. Alleen de kleine familiearchiefjes Bicker-Pels, van Loon en van Doorn-Akerlaken-Vrolik zijn van enig omvang, de overige bestaan uit enkele stukken.
Het overgrote gedeelte van de archivalia vormen de stukken van leden van de familie Calkoen, wat betreft de afstammelingen van Claes Calkoen en Elisabeth Danckerts. Van mr. Cornelis Calkoen, ambassadeur in Turkije en Saksen-Polen is het grootste gedeelte van het ambassade-archief uit zijn Turkse periode en het gehele ambassade-archief van zijn Saksisch-Poolse periode uit het archief bewaard gebleven.
In het archief treft men tevens interessante stukken aan over een flink aantal andere vooraanstaande families. Deze zijn in afzonderlijke rubrieken opgenomen. Het gaat om de families van Beek Calkoen, Bicker en Pels, Corver Hooft en Snouckaert van Schauburg, Van Doorn, Van Akerlaken en Vrolik, Fontaine, Huygens, Lampsins en De Wilt, Van Loon, Merkus, Muyssart, Van de Poll, Quina en Rendorp.
Gedeponeerde archieven
Aan het familiearchief zijn ook een drietal gedeponeerde archieven toegevoegd.
  • Ambachtsheerlijkheid Kortenhoef
  • Het Fontainehofje
  • Familiefonds 'Ad Pias Causas'
Ambachtsheerlijkheid Kortenhoef
De inv.nrs. 1699-1738 geven een interessante hoeveelheid informatie over de ambachtsheerlijkheid Kortenhoef. Deze ambachtsheerlijkheid is tegenwoordig gelegen in de provincie Noord-Holland, maar behoorde tijdens de republiek onder het Nederkwartier van het Sticht Utrecht.
In 1768 kocht mr. Abraham Calkoen (1729-1796) in die tijd baljuw en dijkgraaf van Amstelland, dijkgraaf van de Hoge Zeebrug en Diemerdijken, de ambachtsheerlijkheid Kortenhoef aan voor f. 12.500,--. Hij bezat daarmee in Kortenhoef het recht om o.a. de schout, secretaris, schipper en schoolmeester aan te stellen te ontslaan. Een belangrijk recht was dat hij verschillende tienden en cijnsen kon innen. Met de koop zijn ook enkele oudere stukken betreffende deze ambachtsheerlijkheid in het archief gekomen. Bij de aankoop werd een lijst met aanwezige archiefstukken overgedragen (zie inv.nr. 1699). In de Middeleeuwen beschikte het kapittel van St. Marie over het bezit van de rechtspraak, de cijnsen en alle tienden in Kortenhoef. Belangrijke bron vormt dan ook het archief van het kapittel van St. Marie in het Rijksarchief in Utrecht.
De ambachtsheerlijkheid Kortenhoef is in de loop der eeuwen in diverse handen overgegaan. In 1624 verkocht het kapittel van St. Marie de ambachtsheerlijkheid aan Jhr. Godard van Rheden, heer van Nederhorst (zie inv.nr. 1705). Aan de hand van transportakten, die grotendeels in het archief zijn opgenomen, kan men alle eigenaren, de heren van Kortenhoef, reconstrueren (zie inv.nrs. 1706, 1707, 1709, 1710). In 1717 komt de ambachtsheerlijkheid in het bezit van de Regenten van het St. Pietersgasthuis in Amsterdam en nemen zij daarmee de rechten over. De bemoeienissen van de familie Calkoen met Kortenhoef daten uit 1768, toen mr. Abraham Calkoen de ambachtsheerlijkheid aankocht (zie inv.nr. 1711).
Zie verder voor een beknopt historisch overzicht inv.nr. 1702. Zie voor een overzicht van de rechten van Abraham Calkoen als ambachtsheer van Kortenhoef inv.nr. 1720. Voor de lotgevallen van Kortenhoef t.t.v. de zgn. Franse Tijd (zie inv.nr. 1727). Mr. Abraham Calkoen en zijn gelijknamige zoon verzetten zich hevig tegen de teloorgang van de heerlijke rechten die de Franse tijd met zich meebrengt (inv.nr. 1729).
Het Fontainehofje
Petronella Fontaine-Calkoen (1680-1753) gaf bij testamentaire beschikking de executeurs van haar nalatenschap om op de Keizersgracht in Amsterdam een Fontainehofje te laten bouwen. Voor het stichten van dit hofje werd in 1753 een bedrag van f. 118.000,-- uit de nalatatenschap apart gezet. In 1754 kwam het Fontainehofje gereed. Leden van de familie Calkoen en aanverwante families werden erfelijk regenten.
De eerste archiefstukken betreffende dit hofje vangen echter pas een eeuw later, in l849, aan. Het jongste stuk dateert uit 1935. Het archief is van zeer beperkte omvang. Het behelst slechts een achttal inventarisnummers. Ruggegraat van dit archief vormt de serie ingekomen en enkele minuten van uitgaande brieven van leden van de familie Calkoen als regenten van dit hofje.
Familiefonds 'Ad Pias Causas'
Dit familiefonds is bij testamentaire beschikking gesticht door mr. Pieter Calkoen (1677-1723) (zie inv.nr. 1748). Het doel van dit familiefonds was om de renten van de in het fonds belegde gelden uit te keren aan familieleden die in financiële nood waren gekomen. In betere tijden konden ook niet familieleden een beroep op het fonds doen.
Het door de beheerders van dit familiefonds gevormde archief heeft een bescheiden omvang (slechts zeventien inventarisnummers) en bevat voornamelijk financiële bescheiden, bestaande uit een serie rekeningenboeken (1724-1935) met een aparte serie bijlagen bij deze rekeningen (1764-l821).
Verantwoording van de bewerking
In augustus 1965 schonk A. baron Calkoen, wonende in 's-Gravenhage, het archief aan het Algemeen Rijksarchief. Hier werd het archief in de periode 1965-1966 door G.W.J. van Bree, destijds als stagiair verbonden aan de Eerste Afdeling, geordend en beschreven. Na voltooiing van deze inventarisatiewerkzaamheden werd in december 1966 de rechtstitel waarop het archief berustte van inbewaringgeving veranderd in een schenking.
Wat de inventarisatiewerkzaamheden betreft valt op te merken dat er al eerder sprake van een zekere inventarisatie van het archief is geweest. Bij het inventariseren na de overdracht van het archief aan de Eerste Afdeling van het Algemeen Rijksarchief bleek dat het archief rond 1930 reeds globaal geordend en beschreven was. Hierbij was het herkomstbeginsel echter niet overal gerespecteerd.
Het archief raakte in de oorlogsjaren 1940-1945 dusdanig in wanorde dat een nieuwe ordening noodzakelijk bleek ( Voor de lotgevallen van het archief tijdens de oorlogsjaren zie inv.nr. 1517. ) . Bij de herinventarisatie zijn de stukken betreffende genealogie en heraldiek, waarvan de samensteller niet (meer) te achterhalen was, ondergebracht in de eerste hoofdafdeling: 'Stukken van algemene aard'. De stukken die zijn ontvangen en/of opgemaakt door een persoon zijn bij die persoon ondergebracht in de tweede hoofdafdeling: 'Stukken betreffende afzonderlijke families en personen'. In de groepen van stukken betreffende afzonderlijke families is, indien deze zeer uitgebreid zijn, zo mogelijk een onderverdeling aangebracht in de volgende rubrieken: correspondentie, personalia, functies, financiën en andere onderwerpen. Er is geen verdeling gemaakt tussen realia en personalia, daar de leden van de familie Calkoen niet veel en dan nog meestal voor kortere tijd vaste goederen en rechten hebben bezeten.
Tien jaar na de overdracht van het familiearchief aan het Algemeen Rijksarchief bleek dat er nog een belangrijk aantal stukken in familiebeheer waren achtergebleven. Deze werden in juni 1975 door de douairière baronesse Calkoen-van Sminia in eigendom aan de Eerste Afdeling overgedragen. Deze nagekomen stukken werden door G.P. Nijkamp geïnventariseerd en in oktober 1975 in de 'Collectie Calkoen supplement' ondergebracht.
Toen ondergetekende de inventaris van een nieuwe lay-out wilde voorzien leek het zinvol en zeer wenselijk om bovengenoemd aanhangsel met het 'moederarchief' zoals dat door Van Bree was geïnventariseerd te integreren. De stukken afkomstig uit de 'collectie Calkoen supplement' zijn op hun juiste plaats in het familiearchief Calkoen opgenomen en daarbij van een 'a' nummer voorzien. Dit kon zonder al te veel moeilijkheden gebeuren, ware het niet dat hoofdstuk II van het supplement 'Stukken, waarvan niet duidelijk is van welke persoon zij afkomstig zijn' als een apart onderdeel aan hoofdstuk IV van de inventaris zijn toegevoegd. Ondergetekende heeft aan de inventaris twee concordanties van stukken uit het supplementsarchief toegevoegd. De omvang van het archief was aanvankelijk 12 meter en na integratie van het supplementsarchief 12.5 meter.
Aan enige elementaire redigeerwerkzaamheden viel niet te ontkomen, doch deze zijn tot een minimum beperkt gebleven. Tenslotte werd een beknopte gebruikersaanwijzing aan de inventaris toegevoegd. Hopelijk is met deze werkzaamheden een betere raadpleging van het archief gewaarborgd, zodat nog meer onderzoekers hun weg naar dit belangrijke familiearchief weten te vinden.
Het geheel wordt afgesloten met een drietal bijlagen, die genealogische overzichten van de families Calkoen, Bicker en Van Loon behelzen. Een index op persoons- en aardrijkskundige namen complementeert het geheel.
's-Gravenhage, maart 1992
Drs. H. Spijkerman
In juli 2010 zijn de toegangen 1.10.16.01 en 1.10.16.02 samengevoegd tot één geheel, de huidige versie.
Deze archiefinventaris omvat de vervallen archiefinventarissen:
Oud nummer Titel
1.10.16.01 Inventaris van het archief van de familie Calkoen, 1623-1970
1.10.16.02 Inventaris van de collectie Calkoen Supplement, (1677) 1738-1970

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van kwetsbare of slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Collectie Calkoen, nummer toegang 1.10.16.01, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Calkoen, 1.10.16.01, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Verwante archieven
toegang 1.02.20 - Legatie in Turkije, 1668-1810 (1811)
Oud nummerTitel

Archiefbestanddelen