Terug naar zoekresultaten

2.05.331 Inventaris van archiefbescheiden betreffende de Europese Defensie Gemeenschap (EDG) van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, 1950-1955

Het archief bestaat voornamelijk uit correspondentie en rapportages betreffende internationale defensieaangelegenheden.

Download inventaris als PDF Download inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Ministerie van Buitenlandse Zaken, 1813-1990

Beschrijving

Archief Beschrijving van het archief Archiefvorming Inhoud en structuur van het archief Aanwijzingen voor de gebruiker Verwant materiaal Bijlagen

Archief

Titel

2.05.331

Inventaris van archiefbescheiden betreffende de Europese Defensie Gemeenschap (EDG) van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, 1950-1955

Auteur

CAS 1463

Versie

24-06-2018

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag

2011 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Ministerie van Buitenlandse Zaken: Europese Defensie Gemeenschap

BZ / Europese Defensie Gemeenschap

Periodisering

oudste stuk - jongste stuk: 1950-1955

Archiefbloknummer

Z252

Omvang

; 176 inventarisnummer(s) 4,00 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het. Een aantal stukken is in het.

Nederlands

Frans

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Directie Westelijke Samenwerking, bureau NAVO en Defensiegemeenschap Directie Westelijke Samenwerking, bureau NAVO Directie Westelijke Samenwerking, bureau Europese Defensiegemeenschap Directie Westelijke Samenwerking, bureau NAVO en Europese defensieaangelegenheden

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het archief bestaat voornamelijk uit correspondentie en rapportages betreffende internationale defensieaangelegenheden.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer

Begin 1953 werd het Ministerie van Buitenlandse Zaken belast met de coördinatie van alle werkzaamheden verband houdende met de Europese Defensiegemeenschap (EDG). Het verdrag tot oprichting van de EDG was 27 mei 1952 gesloten. Ten behoeve van de behandeling van de EDG vond men het nuttig een afzonderlijk organisatieonderdeel te creëren. Daartoe besloot men het bureau NAVO en Defensiegemeenschap (DWS/NE) te splitsen in een bureau NAVO (DWS/NO) en een bureau Europese Defensie Gemeenschap (DWS/ED). In hoeverre deze splitsing in werkelijkheid is doorgevoerd is niet geheel duidelijk. Er is geen instellingsbeschikking aangetroffen. De EDG zelf is nooit tot stand gekomen. Als gevolg daar van werd met ingang van 1 december 1954 het bureau EDG opgeheven en het bureau NO de behandeling van de Europese defensieaangelegenheden opgedragen. De naam van bureau NAVO werd tevens gewijzigd in bureau NAVO en Europese defensieaangelegenheden en kreeg de afkorting DWS/NE.

DWS/NE bereidde de instructies met betrekking tot de Noord-Atlantische Raad en de Interim Commissie van de EDG voor, waar nodig in overleg met andere departementsonderdelen en ministeries waaronder het Ministerie van Oorlog c.q. de Verenigde Chefs van Staven en Generale Staf, en de ministeries van Financiën, Algemene Zaken en Economische Zaken.

De Europese Defensiegemeenschap (EDG)

Reeds spoedig na afloop van de Tweede Wereldoorlog kwam aan het licht dat de gang van zaken in Europa in feite beheerst werd door drie factoren. Allereerst was Europa ernstig verzwakt uit de strijd gekomen. Daarnaast bleek Europa al spoedig min of meer aangewezen te zijn op Amerikaanse hulpverlening bij de wederopbouw. De derde, zeer belangrijke, factor lag in het feit dat de geallieerde samenwerking geen lang leven beschoren zou zijn.

Al in 1946 sprak Churchill twee maal over plannen om te komen tot een Europees defensie systeem, waarbij hij de nadruk legde op het feit dat deze verdedigingsorganisatie gebaseerd zou moeten zijn op Frans-Duitse samenwerking. Duitsland werd aldus niet langer als de potentiële vijand beschouwd.

In maart 1947 sloten Engeland en Frankrijk te Duinkerken een verdrag dat gericht was tegen eventuele agressie uit het gebied ten oosten van de Rijn. Op 17 maart 1948 werd het Verdrag van Duinkerken in feite qua strekking en qua deelnemende landen uitgebreid toen in Brussel het Verdrag van Brussel gesloten werd tussen Engeland, Frankrijk en de landen van de Benelux. Het Verdrag van Brussel was overigens niet alleen gericht op een gemeenschappelijke verdediging tegen mogelijke agressie maar was ook bedoeld om een aanzet te geven tot samenwerking op sociaal, economisch en cultureel gebied.

De periode tussen het sluiten van het Verdrag van Brussel en het voorjaar van 1950 werd gekenmerkt door een uitbreiding en versteviging van westerse samenwerking op militair, politiek en economisch gebied. Op het militaire vlak sprak de Vandenberg resolutie van 11 juni 1948 duidelijk van de wenselijkheid van westerse militaire samenwerking in vredestijd, culminerend in de oprichting van de NAVO (Noord-Atlantische Verdragsorganisatie) in april 1949. Op politiek gebied werd in mei 1949 de Raad van Europa opgericht, terwijl er, binnen Europa, op economisch terrein een groeiende liberalisatie van het handelsverkeer optrad, hetgeen onder meer bleek uit de oprichting van de Europese Betalings Unie in 1948.

De Europese integratie vond een voorlopig hoogtepunt in het plan Schuman van mei 1950, resulterend in de latere oprichting van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS).

Een groot probleem werd evenwel door al deze ontwikkelingen niet opgelost. Er bestond een redelijke overeenstemming met betrekking tot de Duitse herbewapening, maar vooral in Frankrijk bestond een sterke afkeer voor het idee van de vorming van een zelfstandige Duitse krijgsmacht. Op 26 oktober 1950 lanceerde de Franse minister-president Pléven een plan tot oprichting van een gemeenschap waarin een in hoge mate geïntegreerde en gedenationaliseerde strijdmacht kon functioneren. Er was aldus geen sprake van een zelfstandige Duitse krijgsmacht, terwijl Duitsland toch deelnam aan de gemeenschappelijk Europese defensie-inspanning.

In februari 1951 begon in Parijs een conferentie ter bestudering van de mogelijkheid van de oprichting van een supranationale Europese Defensie Gemeenschap (EDG). Aanwezig waren vertegenwoordigers van Frankrijk, Italië, Duitsland, de Benelux (Nederland aanvankelijk slechts als waarnemer), terwijl er waarnemers waren uit Denemarken, Engeland, Noorwegen, alsmede de Verenigde Staten en Canada. Na langdurige onderhandelingen werden op 9 mei 1952 het EDG-verdrag en een aantal protocollen geparafeerd, terwijl de ondertekening van het verdrag door de betrokken ministers van Buitenlandse Zaken plaatsvond op 27 mei 1952.

De EDG zou nu geratificeerd moeten worden door de diverse lidstaten.

Uiteindelijk strandde de EDG op 30 augustus 1954 toen het Franse parlement de zaak torpedeerde, overigens meer op grond van het supranationale karakter van de organisatie dan uit ernstige bezwaren tegen de Duitse herbewapening. Bovendien was door de dood van Stalin de angst voor een Russische inval flink afgenomen.

Het probleem van de Duitse herbewapening werd opgelost op een negen-mogendhedenconferentie in Londen in september/oktober 1954. Er werd besloten tot opheffing van de status van bezet gebied van Duitsland, alsmede tot toelating van Duitsland tot de NAVO.

Geschiedenis van het archiefbeheer

Een eerdere bewerking van het archief heeft in 1982 plaatsgevonden. Tijdens deze bewerking zijn vele geheime dossiers aangetroffen welke parallel liepen met niet-geheime dossiers onder dezelfde titel. Deze dossiers zijn samengevoegd. Vernietigd zijn de dubbele exemplaren van documenten, alsmede enkele dossiers welke uitsluitend bestonden uit kopieën van memoranda van het Ministerie van Marine zonder enig commentaar ofwel die aangelegenheden betroffen van slechts zeer tijdelijke aard. Na de bewerking is het archief in omvang gehalveerd. Zie voor de inventaris van deze bewerking inventarisnummer 176.

De verwerving van het archief

Het archief is krachtens bepalingen van de Archiefwet overgebracht.

Inhoud en structuur van het archief

Selectie en vernietiging

Bij de bewerking van het archief is gebruik gemaakt van de volgende selectielijst:

Selectielijst voor de neerslag van de handelingen van de minister van Buitenlandse Zaken en de onder hem ressorterende actoren op het beleidsterrein Buitenland over de periode 1945-1990, 9 september 2002/nr.C.2002/2848, (Stcrt. 14 november 2002, nr. 220/pag. 11

Tijdens de bewerking zijn er geen dossier voor vernietiging aangemerkt. Het hele archief is bewaard.

Verantwoording van de bewerking

Het Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de Centrale Archief Selectiedienst opdracht gegeven de archiefbescheiden betreffende de Europese Defensie Gemeenschap in goede, geordende en toegankelijke staat te brengen opdat dit archief kan worden overgebracht naar het Nationaal Archief.

Voor de bewerking van het archief van het werd een plan van aanpak samengesteld welke de basis vormt voor de bewerking. In het plan, welke werd goedgekeurd door het Ministerie van Buitenlandse Zaken en het Nationaal Archief, zijn de afspraken met betrekking tot de selectie, ontsluiting, materiële verzorging en de overbrenging geregeld.

De begincesuur voor deze toegang is het jaar 1950. De eindcesuur is gelegen in het jaar 1955.

Ten behoeve van de overbrenging naar het Nationaal Archief dient het archief te voldoen aan de in de Regeling duurzaamheid archiefbescheiden (2001) gestelde eisen. Concreet betekent dit dat de volgende stappen zijn uitgevoerd:

Alle ijzerwerk (paperclips, nietjes, hechtmechanieken e.d.) is verwijderd;
Foto’s, lichtdrukken en andere materialen die aan sterkere chemische reacties dan goed papier onderhevig zijn, zijn voorzien van afzonderlijke fourflaps;
Omslagen, archiefdozen en etiketten voldoen aan de ICN-kwaliteitseis.

Ordening van het archief

De indeling van de toegang is gebaseerd op de indeling gemaakt in 1982, namelijk de archiefcode van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Binnen de rubrieken 999.0, 999.1 en 999.2 zijn de archiefstukken alfabetisch geordend en binnen de overige rubrieken zijn deze chronologisch geordend.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen

Volledig openbaar.

Beperkingen aan het gebruik

Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.

Materiële beperkingen

Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.

Aanvraaginstructie

Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:

Creëer een account of log in.
Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.

Citeerinstructie

Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.

VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Buitenlandse Zaken: Europese Defensie Gemeenschap, nummer toegang 2.05.331, inventarisnummer ...

VERKORT:
NL-HaNA, BZ / Europese Defensie Gemeenschap, 2.05.331, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën

Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

Verwante archieven

Inventaris van het archief van het Directoraat voor Administratieve Diensten, (1945-1947) 1948-1953, later Directoraat-Generaal, 1954-1963 van het Ministerie van Oorlog, vanaf 1959 van Defensie, toegangnummer 2.13.171.
Inventaris van de vergaderstukken van internationale organisaties, afkomstig uit het archief van het Directoraat-Generaal voor de Buitenlandse Economische Betrekkingen van het Ministerie van Economische Zaken, 1945-1967, toegangnummer 2.06.077.

Bijlagen

Concordans

Zie voor de inventaris met de oude inventarisnummers: nieuw inventarisnummer 176.

Oude code	Inventarisnummer
1	1
2	2
3	3
4	4
5	5
6	6
7	7
8	8
9	9
10	10
11	11
12	12
13	13
14	14
15	15
16	16
17	17
18	18
19	19
20	24
21	20
22	23
23	22
24	21
25	25
26	64
27	66
28	65
29	26
30	29
31	33
32	54
33	55
34	56
35	57
36	58
37	59
38	60
39	61
40	62
41	63
42	67
43	68
44	72
45	71
46	70
47	73
48	74
49	69
50	75
51	76
52	77
53	78
54	79
55	82
56	80
57	81
58	83
59	84
60	86
61	85
62	87
63	88
64	27
65	28
66	32
67	30
68	31
69	53
70	40
71	50
72	51
73	52
74	49
75	48
76	47
77	46
78	45
79	44
80	43
81	42
82	41
83	36
84	39
85	38
86	35
87	37
88	34
89	89
90	90
91	92
92	93
93	94
94	95
095, 105	104
96	105
97	96
98	97
99	98
100	99
101	100
102	101
103	102
104	103
106	107
107	106
108	109
109	110
110	111
111	112
112	113
113	114
114	115
115	116
116	117
117	118
118	119
119	120
120	123
121	124
122	125
123	126
124	127
125	128
126	129
127	130
128	131
129	132
130	133
131	134
132	121
133	122
134	135
135	136
136	147
137	140
138	141
139	145
140	91
141	108
142	146
143	144
144	142
145	139
146	138
147	143
148	148
149	137
150	157
151	159
152	162
153	151
154	161
155	166
156	152
157	149
158	167
159	172
160	171
161	170
162	160
163	164
164	165
165	154
166	169
167	155
168	156
169	163
170	158
171	168
172A	150
172B	153
173	173
174	175
175	174

Oude codeInventarisnummer