Terug naar zoekresultaten

2.09.12.01 Inventaris van het archief van het Ministerie van Justitie: Verenigingenregister, (1820) 1874-1976

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Archief

Titel

2.09.12.01
Inventaris van het archief van het Ministerie van Justitie: Verenigingenregister, (1820) 1874-1976

Auteur

J.H. Kompagnie

Versie

12-08-2024

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1995 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Ministerie van Justitie: Centraal Archief Verenigingen
Justitie / Verenigingenregister

Periodisering

archiefvorming: 1874-1976
oudste stuk - jongste stuk: 1820-1976

Archiefbloknummer

J25711

Omvang

81805 inventarisnummer(s) 379,80 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het.
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Ministerie van Justitie/Hoofdafdeling Privaatrecht

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het archief bestaat uit de dossiers inzake de goedkeuring van de statuten van verenigingen die rechtspersoonlijkheid wilden verkrijgen. De serie vangt aan in 1874: vóór dat jaar moet gezocht worden in het verbaalarchief. De dossiers zijn numeriek geborgen en kunnen worden opgezocht met een alfabetische klapper (2.09.12.01) op plaatsnaam van de statutaire vestigingsplaats. Binnen de plaatsnaam zijn de verenigingen op naam gealfabetiseerd. Deze klapper is op microfiche beschikbaar in de studiezaal. De tekst van de statuten kan ook worden geraadpleegd in (Bijvoegsels van) de Staatscourant.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Verenigingen opgericht vòòr 1855
Voor 1838 bestond er ten aanzien van het oprichten en besturen van verenigingen geen wettelijke regeling. Alleen moest rekening gehouden worden met het bepaalde in de artikelen 291-294 van het Wetboek van Strafrecht die voorschreven dat voor vergaderingen van meer dan twintig personen toestemming van de lokale, provinciale of landelijke overheid gevraagd moest worden. Dientengevolge kunnen archiefbescheiden over verenigingen berusten in gemeentelijke archiefbewaarplaatsen en in Rijksarchiefbewaarplaatsen in de provinciehoofdsteden en het Algemeen Rijksarchief in Den Haag. Het Burgerlijk Wetboek van 1838 wijdde wel een aantal artikelen aan de vereniging als rechtspersoon maar gaf geen voorschriften ten aanzien van het oprichten van verenigingen, zodat het bovenstaande ook geldt voor verenigingen die zijn opgericht in de periode 1838-1855.
Verenigingen opgericht in de periode 1855-1976
Bij de Wet van 22 april 1855 tot regeling van het recht van vereniging en vergadering kwamen voorschriften tot stand omtrent de wijze waarop een vereniging opgericht en bestuurd moest worden. Alleen verenigingen die als rechtspersoon wilden optreden, dienden hun statuten ter goedkeuring aan de Koning voor te leggen. Goedkeuring van de statuten hield automatisch erkenning van de vereniging als rechtspersoon in. Doorgaans werd een vereniging voor de duur van bijna 30 jaar erkend, waarna een verzoek tot duurverlenging kon worden ingediend. De goedgekeurde statuten werden in de Staatscourant gepubliceerd. Van verenigingen die geen goedkeuring van hun statuten hebben aangevraagd, berusten dus ook geen gegevens in de door het Algemeen Rijksarchief beheerde archieven.
De dossiers bevatten meestal het verzoek om goedkeuring van de statuten, adviezen van ministerile en andere aard en een exemplaar van de ter goedkeuring voorgelegde statuten. Bovendien wordt in de dossiers een verwijzing aangetroffen naar - of een afschrift van - het Koninklijk Besluit waarbij de statuten zijn goedgekeurd.
Verenigingen en stichtingen opgericht na juli 1976
Een bij notariële akte opgerichte vereniging of stichting dient geregistreerd te worden bij de Kamer van Koophandel en Fabrieken in het ressort waarin de vestigingsplaats is gelegen. Statuten verschijnen niet meer in de Staatscourant. Voor inlichtingen van na 1976 over verenigingen en stichtingen wende men zich dan ook tot deze Kamers van Koophandel en Fabrieken.
Voor meer informtatie over verenigingen en stichtingen zie gidsje (2.23.13).
Geschiedenis van het archiefbeheer
In 1953 droeg het Ministerie van Justitie formeel een afgesloten deel over van het Verenigingenregister aan het Algemeen Rijksarchief. De werkelijke overdracht vond plaats in 1960. Deze archivalia betreffende verenigingen die in de periode 1874- 1914 waren opgericht en rechtspersoonlijkheid hadden gekregen, maar na 1914 geen duurverlenging hiervan hadden aangevraagd, werden voorlopig geplaatst in het Hulpdepot van de Tweede Afdeling aan het Westeinde in Den Haag, later in Schaarsbergen. In 1980 werden deze 14.014 dossiers (uit de serie 1-22746) overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief. Tengevolge van het inwerkingtreden in 1976 van boek 2 van het Nieuw Burgerlijk Wetboek waarin een andere procedure ter verkrijging van rechtspersoonlijkheid werd voorgeschreven, werden ook de archiefbescheiden van de verenigingen uit de periode 1874-1914 die wl duurverlenging hadden aangevraagd en verkregen alsmede alle overige verenigingendossiers van na 1914 aan het Algemeen Rijksarchief overgedragen.
Tegelijkertijd kwam in 1980 ook het gehele bestand van het Centraal Stichtingenregister over.
In 1981 werden de beide delen van het Verenigingenregister tot één doorlopende serie samengevoegd. De twee plaatsingslijsten werden echter niet tot één lijst omgewerkt. Op de dozen van het Verenigingen- en Stichtingenregister werd in 1981 bij de herordening wel vermeld de nummers van de dossiers, die in de dozen berusten. Daardoor is het mogelijk om, zodra een nummer van een dossier bekend is, dit zonder hulp van een plaatsingslijst, te lichten. Om deze reden is op de dozen nu ook geen volgnummer meer aanwezig.
Met de dossiers kwam ook een aantal toegangen op het register over die niet door het publiek konden worden geraadpleegd (zie inventarisnummer 81583/verenigingen en 50067-50068/stichtingen. Nadien werden nog toegangen op het archief van het Ministerie van Justitie overgedragen waaronder agenda's op de correspondentie, indices en klappers op het Verenigingenregister. In het hiernavolgende overzicht zijn ook deze toegangen beschreven en genummerd, zodat ze ook door het publiek aangevraagd en geraadpleegd kunnen worden. Tevens is in het overzicht een aantal verzamelklappers opgenomen.
Met dit overzicht zijn de plaatsingslijsten 2.09.12 (oud) en 2.09.23 en 2.09.24 vervallen. De eveneens overgedragen archieven van Naamloze Maatschappijen/Vennootschappen zijn in 1983 om praktische redenen weer door het Ministerie van Justitie teruggenomen.
De verwerving van het archief
Overbrenging van een overheidsarchief
Het archief is krachtens bepalingen van de Archiefwet overgebracht.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar. Zie besluit 6-1-2021
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van kwetsbare of slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Justitie: Centraal Archief Verenigingen , nummer toegang 2.09.12.01, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Justitie / Verenigingenregister , 2.09.12.01, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn in kopievorm beschikbaar
Verwante archieven
Statuten van Verenigingen, erkend volgens de Wet van 22 april 1855
( Stb. 32 ) .
De statuten zijn van 1857-1879 volledig in het hoofdlichaam van de Staatscourant opgenomen. Van 1880-1903 zijn ze per jaar genummerd, in afzonderlijke folio-bijvoegsels gepubliceerd. Deze folio-bijvoegsels zijn steeds ingebonden achter de courant, waarme ze zijn uitgegeven. Van 1856-1862 zijn ze bovendien in het Staatsblad vermeld.
De octavobijvoegsels, bevattende de statuten, zijn uitgegeven krachtens Koninklijk Besluit van 25 november 1903 no. 10 (Stcrt. 289), ingaande 1 januari 1904. Ze werden als afzonderlijke bijvoegsels bij de Staatscourant verkrijgbaar en hadden als serieletter de letter V, van 1973-1976 de letter EV.
In de bibliotheek van het Algemeen Rijksarchief staat een volledige serie over de jaren 1904-1976, waarbij de statuten uit 1945 zijn ingebonden in de band `Uitpraken'. Ook in andere wetenschappelijke bibliotheken zijn deze statuten te raadplegen.
Akten betreffende Coöperatieve Verenigingen
( Wet van 17 november 1876, (Stb. 227) CV ) .
De akten zijn van 1877-1903, per jaar genummerd, in afzonderlijke foliobijvoegsels gepubliceerd. Deze folio-bijvoegsels zijn steeds ingebonden achter de courant, waarmee ze zijn uitgegeven.
De octavobijvoegsels, bevattende de akten betreffende coöperatieve verenigingen, zijn uitgegeven krachtesn Koninklijk Besluit van 25 november 1903 no. 10 (Stcrt. 289), ingaande 1 januari 1904. Ze werden als afzonderlijke bijvoegsels bij de Staatscourant verkrijgbaar en hadden als serieletter de letters CV.
In de bibliotheelk van het Algemeen Rijksarchief staat een volledige serie: 1877-1903 in folio en 1904-1974 in octavo. Ook in andere wetenschappelijke bibliotheken zijn deze akten te raadplegen.
Toegangen:
  1. Inventaris 2.09.12.01: Overzichtsbestand verenigingen- en stichtingenregister (1874-1976)
    • inv.nr 81583: Een (niet door het publiek te raadplegen) fiches- klapper op de dossiers van de verenigingen waarvan de statuten in de periode 1874-1976 zijn goedgekeurd. Er zijn fiches op naam van de vestigingsplaats van de vereniging en daarbinnen op e'n of enkele trefwoorden uit de volledige naam van de vereniging. De op de fiches vermelde nummers zijn de nummers van de dossiers (tevens verenigingsnummer) waarin de gegevens over de verenigingen berusten. (Deze fichesk,lapper is op microfiche beschikbaar in de studiezaal.
    • inv.nrs 81570-81582: Fichesklapper op naam van vestigingsplaats (1874-1914).
  2. Inventaris 2.09.01 Ministerie van Justitie 1813-1876. Indices en klappers:
    • inv.nrs 418-452 en 4258-4326, zie o.a. rubrieken "Binnenlands Bestuur Varia" en "Koophandel" (1815-1841)
    • inv.nrs 4327-4545, zie rubriek "Naamloze Maatschappijen" (1842-feb.1874)
    • inv.nrs 4538-4565, zie rubriek "Verenigingen" (feb.1874-1876)
  3. Inventarissen 2.09.05 en 2.09.22: Ministerie van Justitie 1876-1958. Indices en klappers:
    • inv.nrs 1404-1428 (= 1e afdeling), zie rubriek: "Verenigingen" (1876-1895)
    • inv.nrs 1429-1494 en 14425-14652 (= afd. 1B), betreft Verenigingen en N.V.'s 1896-1958
    • inv.nrs 3112: Verzamelklapper Verenigingen en Naamloze Maatschappijen 1820-1878
Voor Statuten van Verenigingen, zie ook Bijlagen tot de Staatscourant (tot 1904 in de Staatscouranten bijgebonden; van 1904-1974 in een afzonderlijke serie in octavoformaat). Aanwezig in de bibliotheek van het Algemeen Rijksarchief.
Voorts kan onderzoek worden verricht in de archieven van de Staatssecretarie (1813-1840) (inventaris 2.02.01) en het Kabinet des Konings (1841-1945) (inventaris 2.02.04 en 2.02.14), in welke archieven de minuut-Koninklijke Besluiten berusten (met soms enkele voorstukken) betreffende de goedkeuring van verenigingsstatuten.
Ook in de archieven van Ministeries die wellicht bemoeienis hebben gehad met de totstandkoming van een vereniging (b.v. de Ministeries van Binnenlandse Zaken, Erediensten en Financiën) kunnen gegevens over verenigingen worden aangetroffen.