Terug naar zoekresultaten

2.10.25 Inventaris van het archief van het Kantoor voor Bevolkingszaken in Nederlands Nieuw-Guinea: Rapportenarchief, (1852) 1951-1962

Het kantoor voor Bevolkingszaken in voormalig Nederlands Nieuw-Guinea werd in 1951 opgericht voor de etnologische, sociaal-economische en taalkundige bestudering van de autochtone bevolking.Het archief bevat een weerslag van deze taak in nota's, verslagen, memories van overgave, uittreksel uit de literatuur en uit ambtelijke stukken.
Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Archief

Titel

2.10.25
Inventaris van het archief van het Kantoor voor Bevolkingszaken in Nederlands Nieuw-Guinea: Rapportenarchief, (1852) 1951-1962

Auteur

P. Nienhuis

Versie

24-03-2022

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1968 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Ministerie van Koloniën: Kantoor Bevolkingszaken Nieuw-Guinea te Hollandia : Rapportenarchief
Kantoor Bevolkingszaken Nieuw-Guinea

Periodisering

archiefvorming: 1951-1962
oudste stuk - jongste stuk: 1852-1962

Archiefbloknummer

K23088

Omvang

923 inventarisnummer(s); 5,90 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het, een aantal stukken is in het.
Nederlands
Maleis

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Kantoor voor Bevolkingszaken in Nederlands Nieuw-Guinea

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het kantoor voor Bevolkingszaken in voormalig Nederlands Nieuw-Guinea werd in 1951 opgericht voor de etnologische, sociaal-economische en taalkundige bestudering van de autochtone bevolking.
Het archief bevat een weerslag van deze taak in nota's, verslagen, memories van overgave, uittreksel uit de literatuur en uit ambtelijke stukken.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Het Kantoor voor Bevolkingszaken werd per 10 februari 1951 ingesteld bij besluit van de Gouverneur van Nieuw-Guinea van 28 februari 1951, nr. 10, waarvan de tekst luidt:
"Overwegende:
dat het in het belang van de sociale en culturele ontwikkeling en van de opvoeding tot zelfstandigheid der autochtone bevolking van Nieuw-Guinea noodzakelijk is, de kennis van haar zeden, gebruiken, rechten en talen te verdiepen; dat het gewenst is, een instantie in het leven te roepen, welke in het bijzonder belast zal zijn met de studie van deze zeden, gebruiken, rechten en talen en met de behartiging van de daarmede samenhangende belangen;
IS GOEDGEVONDEN EN VERSTAAN:
Eerstelijk:
Gerekend van 10 Februari 1951 in te stellen een KANTOOR VOOR BEVOLKINGSZAKEN, hetwelk tot taak heeft de ethnologische, sociaal-economische en taalkundige bestudering der autochtone bevolking in haar geheel en in haar stamverband, alsmede de behartiging van aangelegenheden, welke rechtstreeks of zijdelings betrekking hebben op de zeden, gebruiken, rechten en talen van deze bevolking;
Ten tweede:
Het Hoofd van bedoeld KANTOOR VOOR BEVOLKINGSZAKEN rechtstreeks te stellen onder de Gouverneur en hem te machtigen zich in voorkomende gevallen rechtstreeks te verstaan met de Hoofden van Dienst en andere centrale organen."
Op grond van organisatorische overwegingen werd het kantoor per 1 augustus 1959 ondergebracht bij de Dienst van Binnenlandse Zaken (zie Gouvernementsblad nr. 29 en 33). Artikel 2 van het betreffende besluit zegt van de taak:
"De Adviseur voor Bevolkingszaken is, met inachtneming van de door de Directeur van Binnenlandse Zaken te geven aanwijzingen, belast met het etnologisch, demografisch en taalkundig onderzoek betreffende de bevolking van Nederlands-Nieuw-Guinea, alsmede met het oudheidkundig onderzoek. Hij verzamelt de gegevens, welke nodig zijn voor een goede uitoefening van zijn taak."
Embedded Image
Geschiedenis van het archiefbeheer
De aan het slot vermelde opdracht om gegevens te verzamelen heeft o.m. geleid tot het vormen van het in deze inventaris beschreven rapportenarchief. Dit archief omvat een verzameling van belangrijke nota's, verslagen, memories van overgave, excerpten, uit de literatuur en uit ambtelijke stukken.
Het materiaal is afkomstig van ambtelijke en van particuliere zijde, terwijl uit de taakomschrijving blijkt, welke onderwerpen zoal in de documenten worden behandeld.
In verband met het feit dat alle deskundige medewerkers van het Kantoor voor Bevolkingszaken, als gevolg van de souvereiniteitsoverdracht in 1962, uit Nieuw-Guinea vertrokken, werd besloten het rapportenarchief grotendeels naar Nederland over te brengen. Men heeft echter niet alles verzonden; zo werd vernomen dat b.v. de rapporten, waarvan men wist dat daarvan reeds copieën in Nederland aanwezig waren, niet uit Hollandia zijn verzonden.
Een inhoudsopgave werd niet aangetroffen; ook het inschrijfregister ontbrak, zodat alle rapporten opnieuw moesten worden beschreven. Om praktische redenen kon dit inschrijven niet aanstonds in systematische volgorde geschieden, zodat de nummering van de rapporten niet parallel loopt met de inventarisnummers.
Een groot aantal rapporten bleek erg geleden te hebben van de klimatologische omstandigheden, die men in de tropen aantreft, terwijl de gevolgen van een slechte magazijnruimte ook duidelijk zichtbaar waren. In meerdere jaarverslagen ( Aanwezig in het archief van het voormalige Ministerie van Zaken Overzee (Doc. A. nr. E467) ) van het Kantoor voor Bevolkingszaken wordt hiervan melding gemaakt; in het verslag over het jaar 1957 b.v.:
"Het kantoor is buitengewoon vochtig. De vloer is in de ochtenduren volkomen nat. Een andere moeilijkheid wordt gevormd door de ratten, die ondanks het toepassen van bestrijdingsmiddelen geregeld schade aanrichten aan de boekwerken in de bibliotheek."
Aan de materiële verzorging moest daarom veel aandacht worden besteed alvorens de rapporten in numerieke volgorde in archiefdozen werden opgeborgen.
Uit de jaarverslagen blijkt, dat de rapporten in Nieuw-Guinea toegankelijk werden gemaakt naar gebied, onderwerp en schrijver, waarbij de stafleden aangaven welke onderwerpen geclasseerd moesten worden. Het lag voor de hand dat bij onze inventarisatie deze drie facetten eveneens zijn vastgelegd, waarbij het volgende wordt opgemerkt:
De verwerving van het archief
Overbrenging van een overheidsarchief

Inhoud en structuur van het archief

Verantwoording van de bewerking
Gebied.
Omdat de indeling van het grondgebied herhaaldelijk is gewijzigd, terwijl een bepaald gebied ook meermalen een andere naam kreeg, moest een keuze worden gemaakt voor een indeling zoals die op een bepaald moment gold. De keuze is gevallen op de bestuurlijke indeling, die is gepubliceerd in het laatst verschenen rapport (over het jaar 1961) betreffende Nederlands Nieuw-Guinea dat jaarlijks ingevolge artikel 73e van het Handvest der Verenigde Naties werd uitgebracht.
Waar dit nuttig leek, is aan de kop van het betreffende gebied iets vermeld omtrent de instelling, vroegere benamingen, e.d.
De aandacht wordt er op gevestigd, dat het voor het verkrijgen van alle gegevens van een bepaald gebied, steeds noodzakelijk zal zijn ook de rapporten te raadplegen van het grotere gebied; zoekt men b.v. gegevens over de Baliem (blz. l6) dan raadplege men ook de stukken van Exploratieressort Oost-Bergland (blz. 15), vanaf 1954 afdeling Hollandia (Blz. 4) en vóór 1954 Afdeling Centraal Nieuw-Guinea (blz. 23). Omdat de grenzen niet altijd even duidelijk na te gaan waren op het beschikbare kaartenmateriaal zal het goed zijn bij het zoeken van gegevens over de grensgebieden tevens de rapporten na te zien van aangrenzende (onder-)afdelingen.
Tenslotte wordt opgemerkt dat de naam van een gebied dikwijls identiek is aan de naam van het volk (de stam) dat daar woont; het is daarom niet onmogelijk dat bij de gebiedsindeling een aantal rapporten is samengebracht onder een naam, die in feite geen gebied, doch een bepaalde bevolkingsgroep aanduidt.
Onderwerp.
Zoals reeds werd opgemerkt, werden in Nieuw-Guinea de te documenteren onderwerpen aangegeven door de wetenschappelijke medewerkers van het Kantoor. Als voorbeeld ziet men op nr. 287 aangegeven dat het stuk bij de volgende onderwerpen geregistreerd moest worden: geografie, tuinbouw (shifting cultivation), acculturatie, gezondheidszorg, ziekten, framboesia, malaria, sociale structuur, transmigratie, varkensfeest, bevolkingscijfers, onderwijs. Een dergelijke uitvoerige en deskundige documentatie treft men in de voorliggende inventaris niet aan. In de eerste plaats ontbrak de deskundigheid van een wetenschappelijk medewerker om de verschillende begrippen op het gebied van de volkenkunde te signaleren en in de tweede plaats ontbrak de tijd alle rapporten goed te lezen. In het algemeen moest worden volstaan met het hoofdonderwerp vast te leggen. Dat hier en daar toch nogal gedetailleerd is geclasseerd is meer gedaan om een indruk te geven van de zeer gevarieerde gegevens die in dit rapportenarchief te vinden zijn.
Uit het vorenstaande volgt o.m., dat gegevens over een bepaald onderwerp niet alleen gezocht moeten worden in de naar onderwerp geordende rapporten (blz. 64-80), doch dat over een dergelijk onderwerp dikwijls ook gesproken wordt in de rapporten die naar het gebied zijn ingedeeld (blz. 4-63); speciaal geldt dit voor de rapporten met een algemene strekking, zoals reisverslagen, streekontwikkelingsplannen, Memories van Overgave, e.d.
Zowel bij de primaire als bij de secundaire ordening zijn - zo nodig - verwijzingen gemaakt naar de elders geclasseerde rapporten die over hetzelfde gebied of hetzelfde onderwerp handelen; een uitzondering hierop vormen de rubrieken "Land- en volkenkunde. Algemeen" (blz. 64), "Bestuur. Algemeen" (blz. 72) en "Streekontwikkeling" (blz. 74). Vanwege het grote aantal, over deze onderwerpen handelende, rapporten betreffende een bepaald gebied, zijn deze uitsluitend aldaar vermeld.
De titelbeschrijving, de materiële verzorging en de door gebrek aan goed kaartmateriaal moeilijke en zeer tijdrovende geografische indeling is verricht door Mej. P. van den Hoek, plv. Hoofd van het sub-bureau Statische Archieven van het Ministerie van Binnenlandse Zaken.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Koloniën: Kantoor Bevolkingszaken Nieuw-Guinea te Hollandia : Rapportenarchief, nummer toegang 2.10.25, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Kantoor Bevolkingszaken Nieuw-Guinea, 2.10.25, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn in kopievorm beschikbaar

Archiefbestanddelen