2.13.234 Inventaris van het archief van het Ministerie van Defensie: Maatschappelijke Dienst Defensie (MDD), (1974) 1988-2004 (2006)

In maart 1946 besluit de toenmalige minister van Oorlog om een Sociale Dienst in te stellen voor de sociale verzorging van de beroeps- en dienstplichtige militairen van de land- en luchtmacht.

Vanaf 1948 houdt de Sociale Dienst zich voornamelijk bezig met de sociale zorg voor de uit Indonesië teruggekeerde militairen. Nadat deze grootschalige demobilisatiemissie begin jaren vijftig voltooid is, wordt er een begin gemaakt aan de uitbouw van de organisatie van de Sociale Dienst.

In 1951 wordt de Sociale Dienst een buitendienst van de nieuwe afdeling Sociale Zaken en Personeelszorg (voortaan: SZP), ressorterend onder het directoraat Personeel. Tussen 1951 en 1955 wordt deze afdeling ook belast met de zorg voor gewezen en invalide militairen. In 1953 is de sectie sociale zorg van SZP belast met de scholing van invalide militairen.

In 1955 gaat de SZP de afdeling Sociale Zaken heten. Sociale Zaken heeft als taak de sociale of maatschappelijke zorg voor dienstplichtigen, beroepsmilitairen, gewezen en invalide militairen. Sociale Zaken is belast met het maken en uitvoeren van beleid op het gebied van de sociale rechtspositie, de rechtspositie met betrekking tot de gezondheidszorg, bedrijfsmaatschappelijk werk, revalidatie en gehandicaptenzorg, sociale voorzieningen en personeelszorg in het kader van het militair strafprocesrecht en reclassering. De taak van Sociale Zaken is in de loop van de tijd zo nu en dan veranderd. Zo is Sociale Zaken enige tijd verantwoordelijk voor de zorg van militaire graven. De hier genoemde taken zijn de taken waar Sociale Zaken zich consequent mee heeft beziggehouden.

Sociale Zaken ressorteert tot 1963 onder de directie Militair Personeel. Daarna zal het tot eind jaren zestig ressorteren onder de directie Gezamenlijke Militaire Personeelsdiensten en Pensioenen. In 1969 wordt Sociale Zaken een centrale afdeling.

De land- en luchtmacht enerzijds en de zeemacht anderzijds hebben elk een eigen Sociale Dienst. Begin jaren zeventig gaan deze diensten op in de Militair Sociale Dienst (voortaan: MSD), opererend voor alle krijgsmachtdelen. De MSD houdt zich bezig met bedrijfsmaatschappelijk werk: het bieden van hulp aan militair personeel dat moeilijkheden in de werksituatie ondervond door onder andere privé- en financiële problemen. Ook fungeert de MSD als een buitendienst van Sociale Zaken. De MSD heeft een centraal bureau bij Sociale Zaken.

In 1976 komt Sociale Zaken te ressorteren onder (en vanaf 1980 onder de directie Militaire Personeelszaken van) het directoraat-generaal Personeel.

In 1989 gaan de MSD en de afdeling Bedrijfsmaatschappelijk Werk Burgerpersoneel (BWB) samen de Maatschappelijke Dienst Defensie (MDD) vormen, ressorterend onder de directie Personeel van de luchtmacht. Hierdoor komt de maatschappelijke zorg voor het gehele defensiepersoneel in handen te liggen van één instelling. Sociale Zaken is in deze instelling opgegaan.

De taken van de Maatschappelijke Dienst Defensie omvatten psychosociale hulpverlening, concrete hulp en voorlichting, onderzoek en rapportage, signalering en preventie, zorg voor personeel en thuisfront bij uitzending, berichtgeving aan relaties. De Maatschappelijke Dienst Defensie bestaat uit een centrale component alsmede een aantal regionale vestigingen in Nederland maar ook in Duitsland en een vestiging met als werkterrein de Nederlandse Antillen en Aruba.

De taken van de Maatschappelijke Dienst Defensie zijn overgegaan naar het Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk.

De bewaarplicht ligt bij het Ministerie van Defensie. Het archief stond voorafgaand aan de bewerking door Doc-Direkt opgeslagen in het depot van de afdeling Semi-Statisch Informatiebeheer van het Ministerie van Defensie in Rijswijk. Van de inlevering bij het semi-statisch archief van Defensie zijn verklaringen aanwezig bij de Semi-statische Archiefdiensten van Defensie.

Het aangeboden archief is compleet voor zover de archieven zijn ingeleverd bij het semi-statisch archief van Defensie en er niet geselecteerd is. Normaal gesproken zullen er geen afgesloten archiefdelen die onderdeel uitmaken van de in deze schouw opgenomen archiefblokken bij de archiefvormer meer aanwezig zijn. Uit de archieven is door de archiefvormers al vernietigd. Processen-verbaal van vernietiging zijn niet aangetroffen.

Bij de Semi-Statische Archiefdiensten Defensie, de huidige afdeling Semi-Statisch InformatieBeheer (SIB), zijn in de loop van de jaren beschreven archieven ingeleverd. In 2008 zijn archiefbescheiden over de periode 1952-1985 van de Militair Sociale Dienst en voorgangers overgebracht naar het Nationaal Archief. Deze bescheiden zijn beschreven in inventaris 2.13.198. De archiefbescheiden die in deze inventaris staan vormen voor een klein deel een overlap met de archiefbescheiden die al in inventaris 2.13.198 zijn beschreven.

Het archief is in 2025 door Ministerie van Defensie overgebracht naar het Nationaal Archief, krachtens artikel 12 van de Archiefwet 1995.

In dit archief zijn de volgende onderwerpen te vinden:

1. Jaarverslagen;
2. Het maken, uitdragen en evalueren van beleid;
3. (Vredes)missies en uitzendingen naar het buitenland;
4. Inzet bij (nationale) rampen

Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van kwetsbare of slechte materiële staat.

Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:

1. Creëer een account of log in.
2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.

Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.

VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Defensie: Maatschappelijke Dienst Defensie (MDD), nummer toegang 2.13.234, inventarisnummer ...

VERKORT:
NL-HaNA, Def / Maatschappelijke Dienst MDD, 2.13.234, inv.nr. ...

Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

Archief van de Afdeling Sociale Zaken van het Ministerie van Oorlog/Defensie, (1941) 1952-1985, toegangsnummer 2.13.198