2.13.67 Inventaris van het archief van het Ministerie van Oorlog: Geheim Verbaalarchief en Gedeponeerde archieven, 1813-1844, 1905-1945

De overbrengingen van 1905 en 1921 werden in 1948 beschreven in een verzamel-inventaris van M.D. Lammerts, Inventaris van de collecties van het ministerie van Oorlog (zogenaamde collectie van Thielen) 1795-1844, en wel als eerste van die verzameling. Naderhand is aan de verzamel-inventaris het nummer 2.13.13 toegekend, met subnummer -.01 voor het geheim verbaal-archief. Aan deze toegang 2.13.13.01 werd in 1994 een supplement toegevoegd voor de toen overgedragen bescheiden.

In de navolgende inventaris zijn het werk van Lammerts en de overdrachtstoegang van 1994, inclusief toelichtingen, overgenomen. Lammerts' inventaris is daarbij gecorrigeerd. Hij heeft destijds niet onderkend dat hij bij het geheim verbaal van het departement tevens het geheim archief van de Adjudant-Generaal des Konings mee-inventariseerde; deze vermenging is nu ongedaan gemaakt. Aan de beschrijvingen van de verbaalreeks over de jaren 1813-1844, door Lammerts gegeven in jaren en maanden, is nu per eenheid ook het beloop van registratuurkenmerken toegevoegd, omdat de in de gebruiksaanwijzing aanbevolen zoekmethodiek daartoe noodzaakte. De beschrijvingen van de eigentijdse ingangen over 1814-1844 zijn gecorrigeerd naar de ware aard der stukken. Bij de verbalen aangetroffen ingangen zijn onder een eigen kenmerk in de inventaris zichtbaar gemaakt. Beschrijvingen, met name ook van de buiten verbaal gehouden stukken, zijn in chronologische orde gerangschikt, terwijl de hoofdstukken van Lammerts' inventaris van plaats zijn veranderd.

De laatste categorie van Lammerts' inventaris behelst een door hem gecreëerd mengsel van gedeponeerd archief en buiten verbaal gehouden stukken. In de benaming van de categorie komt dat nu ook tot uitdrukking. Lammerts zelf merkte daarbij in 1948 op:

"Dit archiefgedeelte is in hoofdzaak opgebouwd uit de z.g. 'Geheime Correspondentie van generaal Dibbets', welke in 1928 van het Krijgsgeschiedkundig Archief van de Generale Staf naar het Algemeen Rijksarchief werd overgebracht. Behalve een aantal minuut-brieven van de Directeur-Generaal van Oorlog, noch tot het gewoon noch tot het geheim verbaal behorende, bestaat deze verzameling in grote meerderheid uit brieven van de abt Moens, kolonel Rottiers en andere voorstanders van het herstel van het huis Oranje op de Belgische troon, gericht aan Dibbets, opperbevelhebber van Maastricht, en door deze met begeleidende brief naar de Directeur-Generaal van Oorlog gezonden, die Dibbets' brieven naar de koning stuurde, waarna zij vanwege Z.M. bij het departement van Oorlog terugkwamen. Deze stukken dragen geen datum of nummer van ontvangst, noch een ander spoor van oorspronkelijke ordening, zodat zij ongeacht de nummering van het Krijgsgeschiedkundig Archief, chronologisch geordend zijn naar de datum van terugzending vanwege de koning.
Eveneens uit het Krijgsgeschiedkundig Archief afkomstig zijn de rapporten, uitgebracht aan de Directeur-Generaal van Oorlog door kolonel De la Sarraz te Aken, die aldaar vertoefde om de briefwisseling tussen Den Haag en Maastricht te bevorderen, de sterkte en beweging van de Belgische troepen na te gaan en de betrekkingen met de Orangisten te onderhouden (zie zijn instructie van 22 december 1830 Kabinet van Oorlog K 12). Deze stukken, die ook meestal van de koning terug kwamen, zijn chronologisch te zamen gevoegd met die van Dibbets.
Hetzelfde geldt voor de brieven van baron Chassé, opperbevelhebber van de Citadel van Antwerpen.
Voor het te niet doen van de rangschikking naar afzenders (Dibbets, De la Sarraz, Chassé) en het vormen van een algemene reeks naar tijdsorde, was te meer reden, omdat vaak bij één brief des Konings rapporten van verschillende afzenders waren teruggezonden.
Een laatste bestanddeel van deze algemene reeks zijn de brieven, waarbij de koning de rapporten laat terugzenden die door Dibbets' opvolger, baron Van der Capellen, aan het departement van Oorlog waren uitgebracht."

In het kader van de herbewerking-1995 is er van afgezien om deze door Lammerts bewerkstelligde mix ongedaan te maken. De eigen archieven van baron Chassé en kol. De la Sarraz berusten eveneens bij het ARA; men zie het NB bij inv.nr. 262.

Omdat met bovenvermelde ingrepen de nummering van de bestanddelen niet meer lineair oploopt, is een paginawijzer (van inventarisnummer naar pagina) als bijlage toegevoegd.

De aldus gereviseerde toegang is vervolgens uit de bundel 2.13.13 genomen en verzelfstandigd onder het huidige nummer 2.13.67.

De inventaris wordt voorafgegaan door een Gebruiksaanwijzing en als bijlagen worden nadere ingangen op de indices/klapper voor het tijdvak 1818-1844 aangeboden.