2.24.06.02 Inventaris van het fotoarchief van de Nederlandse Heidemaatschappij, 1915-1970 - [glasnegatieven, lantaarnplaatjes en zachte negatieven] -

Begin 1888 werd de vereniging Nederlandsche Heidemaatschappij opgericht met als doelstelling "het ontginnen van heidevelden, duinen en andere woeste gronden in Nederland". Zij trachtte dit doel te bereiken door het geven van adviezen en voorlichting (voordrachten en uitgifte van een tijdschrift), het verrichten van onderzoek, het aanleggen van kwekerijen van plantgoed en zaad, en het opleiden (cursussen) van boswachters. In 1897 kwam daar nog bij de ontwikkeling en verbetering van de zoetwatervisserij. Al snel breidden de werkzaamheden zich uit van adviseren tot het uitvoeren van werken, zoals het bouwen van bedrijfsgebouwen en het uitvoeren van ontginningswerken voor rekening van de eigenaren der woeste gronden.

Zeer actief was de Heidemij bij de uitvoering van werkzaamheden in werkverschaffing ten behoeve van werklozen. In later jaren breidde de maatschappij haar werkterrein verder uit: in de jaren vijftig op het terrein van de automatisering, en in de jaren zeventig in de ontwikkeling en beheer van vastgoed.

In 1972 werden de bedrijfsactiviteiten verzelfstandigd in een werkmaatschappij, Heidemij Nederland BV. De vereniging bleef bestaan, en fungeerde o.m. als aandeelhoudster van de werkmaatschappij.

De naam van de werkmaatschappij is in 1997 gewijzigd in Arcadis. De vereniging bestaat nog steeds onder de naam Koninklijke Nederlandsche Heidemaatschappij (KNHM) en heeft als doelstelling een positieve bijdrage te leveren aan de kwaliteit van de leefomgeving. Zij doet dit door projecten van burgers, vrijwilligersorganisaties en ideële organisaties op het gebied van actief burgerschap, plattelandsvernieuwing en water financieel te steunen.

Bij de uitvoering van haar werken heeft de Heidemij veel objecten en activiteiten fotografisch vastgelegd. Dit zal vooral zijn gebeurd met voorlichting en propaganda als oogmerk. Ze zijn daardoor als onderdeel van het bedrijfsarchief van de Heidemmij te beschouwen.

De Heidemij heeft haar archief in de jaren zeventig en tachtig ondergebracht bij het Rijksarchief in Gelderland te Arnhem. Het fotoarchief was daar aanvankelijk een onderdeel van, doch in november 1990 heeft de Heidemij het archief, op initiatief van de rijksarchivaris in Gelderland, in eigendom overgedragen aan de Rijksvoorlichtingsdienst. Een gedeelte ervan heeft de Rvd in 1995 in bruikleen gegeven aan de Stichting Historisch Boerderijonderzoek te Arnhem, met name een hoeveelheid kleinbeelddia's.

De fotocollectie is in het kader van het project Beelden voor de Toekomst grotendeels gedigitaliseerd.

Het fotoarchief is in 1996 door de Rijksvoorlichtingsdienst, als onderdeel van het Rijksfotoarchief, aan het Algemeen Rijksarchief (Nationaal Archief) overgedragen.

Overige

De foto's die voor de Heidemij gemaakt werden zijn zakelijk van karakter: het zijn zuiver documentaire foto's en zij reflecteren de werkzaamheden van de Heidemij. Afgebeeld zijn ontginning en bewerking van het land, verkaveling, bebossing, werkverschaffing, machines en andere hulpmiddelen bij het bewerken van het land, landschap en natuurbeheer. Het zijn daardoor tamelijk 'technische', klinische, met een 'koel oog' gemaakte opnamen. Met name de oudere, vooroorlogse foto's zijn inmiddels historisch interessant doordat zij een wijze van landbewerking in beeld brengen die tegenwoordig niet meer aangetroffen wordt.

Het archief kent beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.

Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:

1. Creëer een account of log in.
2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.

Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.

VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Fotocollectie Heidemaatschappij, - glasnegatieven, lantaarnplaatjes en zachte negatieven, nummer toegang 2.24.06.02, inventarisnummer ...

VERKORT:
NL-HaNA, Heidemij / Negatieven, 2.24.06.02, inv.nr. ...

Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

Het archief van de Koninklijke Nederlandsche Heidemaatschappij / N.V. Heidemij Beheer - minus de fotocollectie - berust bij het Gelders Archief in Arnhem. Een deel van de opnamen - die met boerderijen - is in bruikleen gegeven aan de Stichting Historisch Boerderij-Onderzoek (SHBO, gevestigd op het terrein van het Nederlands Openluchtmuseum, Arnhem). De Heidemij droeg in 1991 ook een collectie films over aan de RVD; deze berusten tegenwoordig bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.