In deze animatie wordt uitleg gegeven over de bijzondere rechtspleging. Het gaat over het ontstaan, en de structuur van dit rechtssysteem. Tot slot wordt uitgelegd wanneer de bijzondere rechtspleging is afgerond en hoe dit heeft geleid tot het ontstaan van het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging, het CABR. ? RUSTIG PIANODEUNTJE ? VOICE-OVER: De bijzondere rechtspleging onderzocht en berechtte na de Tweede Wereldoorlog mensen die verdacht werden van collaboratie met de Duitse bezetter. De bijzondere rechtspleging bestond naast de gewone rechtspraak. Ongeveer 425.000 personen werden onderzocht binnen de bijzondere rechtspleging. Ruim 150.000 van hen kregen straffen en maatregelen opgelegd. De bijzondere rechtspleging bestond uit ongeveer tweehonderd instellingen. Ze hielden allemaal een eigen archief bij met dossiers, en een kaartsysteem met namen om de dossiers terug te kunnen vinden. Soms werden er ook kaarten gemaakt voor slachtoffers en getuigen die in de dossiers voorkwamen. Op lokaal niveau waren er opsporings- en onderzoeksdiensten. Boven hen stond de procureur-fiscaal, een speciale openbare aanklager. De procureurs-fiscaal behandelden zelf zaken, of stuurden ze door naar een rechtbank. Er waren twee soorten rechtbanken: Tribunalen en Bijzondere Gerechtshoven. De Tribunalen berechtten mensen die verdacht werden van zaken als lidmaatschap van de NSB of het openlijk steunen van de Duitse bezetter. Zij konden maximaal tien jaar gevangenschap opleggen. De Bijzondere Gerechtshoven berechtten verdachten van misdrijven zoals verraad, moord of het vrijwillig in dienst gaan bij het Duitse leger. De zwaarste straffen die een Bijzonder Gerechtshof kon opleggen waren levenslang en de doodstraf. Tegen de beslissing van een Bijzonder Gerechtshof kon een veroordeelde in beroep gaan bij de Bijzondere Raad van Cassatie. In totaal behandelden de Tribunalen en Bijzondere Gerechtshoven ongeveer 66.000 zaken. 90.000 mensen kwamen niet voor de rechter, maar zijn bestraft door een procureur-fiscaal. Zij konden bijvoorbeeld het kiesrecht afnemen, verbieden om voor de overheid te werken of te dienen in het leger. Dit waren straffen die ook Tribunalen en Bijzondere Gerechtshoven konden geven. In ongeveer 329.000 zaken is de verdachte niet bestraft. Bijvoorbeeld als onbekend was waar een verdachte was, als de persoon was overleden, als de strafbare feiten te klein waren voor een straf, of als de persoon onschuldig was. De bijzondere rechtspleging werd vanaf 1948 in fases afgebouwd. De taken werden overgenomen door het gewone rechtssysteem. Als laatste werd de Bijzondere Raad van Cassatie opgeheven, in 1952. De archieven van alle instellingen zijn samengevoegd in het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging. Je kunt zelf onderzoek doen in het CABR. Door toegang te bieden tot archieven als het CABR kunnen wij, en volgende generaties, het verleden blijven ontdekken en begrijpen. ? RUSTIG PIANODEUNTJE ? In beeld: op een witte achtergrond verschijnt in het midden het logo van het project Oorlog voor de Rechter in het zwart. Eronder staat de link van de website van het project: www.oorlogvoorderechter.nl. Onderaan staan van links naar rechts de logo's van de projectpartners in grijstinten: * Nationaal Archief: een cirkel met daarin een open pijl. Erboven staat de letter 'N'. * WO2Net: hoofdletters 'W' en 'O', het cijfer 2 en Net met een hoofdletter 'N'. * Huygens Instituut: een kleine letter 'H' met op de tweede poot van de 'H' een punt, waardoor dit ook lijkt op de letter 'I'. Hier achter staat in kleine letters 'huygens instituut', waarbij 'hugygens' boven 'instituut' staat. * NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies: 'niod' in kleine letters, met hieronder een dikke streep. Helemaal rechtsonder staat het logo van de Rijksoverheid, de financier van het project. Daarna verschijnt in beeld welk beeldmateriaal is gebruikt, met als Beeldmateriaal als kopje. Dit is op volgorde van boven naar beneden: * Colporteur Volk en Vaderland op de hoek van de straat. Collectie: Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad. Fotograaf onbekend. * Mussert op bezoek bij Hitler in Berlijn, 14 december 1941. Collectie: NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies. * Bezoek Himmler aan Amsterdam 18.5.42 ter inspectie Politie Bataljon Amsterdam, op het Museumplein. 18 mei 1942. Collectie: NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies. * Poster: �Uw plaats is nog vrij in de Waffen SS�. Collectie: NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies. * Leden van de Binnenlandse Strijdkrachten voor het huis van een mogelijke collaborateur. Fotocollectie: Regionaal Archief Alkmaar. Fotograaf: P.J. Bosman. * Deel van het centrale kaartsysteem van de bijzondere rechtspleging waarin ongeveer tweehonderd regionale en plaatselijke kaartsystemen zijn samengebracht, datum onbekend. Ministerie van Justitie: herkomst en fotograaf onbekend. * Voorkant van een zakboekje van de Nationaal-Socialistische Beweging. * Lidmaatschapskaart van de Nationaal-Socialistische Beweging. * De Bijzondere Raad van Cassatie in het gebouw van de Hoge Raad in Den Haag. Collectie: NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies. * Het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging, in het depot van het Nationaal Archief. Fotocollectie: Nationaal Archief. Fotograaf: Herman Zonderland Onderaan de pagina staat de kop 'Videoproductie' en eronder het logo van de producent. Dit is een woordlogo dat handgeschreven lijkt en de naam van de producent spelt: Extrafazant
Uitlegvideo over de bijzondere rechtspleging
In deze animatie wordt uitleg gegeven over het Centraal Archief Bijzondere Rechtpleging, het CABR. Er wordt uitgelegd door welke organisaties het archief is gevormd, en wat u in dit archief kunt vinden. ? RUSTIG PIANODEUNTJE ? VOICE-OVER: Het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging is ��n van de belangrijkste oorlogsarchieven van Nederland. Hoe is dit archief ontstaan? Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte een deel van de Nederlandse bevolking samen met de Duitse bezetter. Dit heet collaboratie. Aan het eind van de oorlog werd een speciaal rechtssysteem opgezet om mensen die verdacht werden van collaboratie te kunnen berechten. Dit systeem heet de bijzondere rechtspleging. Het bestond naast de gewone rechtspraak. De bijzondere rechtspleging bestond uit ongeveer tweehonderd instellingen. Ze onderzochtten en berechtten verdachten. Ze hielden allemaal een eigen archief bij met dossiers en een kaartsysteem met namen om de dossiers terug te kunnen vinden.Soms werden er ook kaarten gemaakt voor slachtoffers en getuigen die in de dossiers werden genoemd. Er werden ongeveer 425.000 personen onderzocht binnen de bijzondere rechtspleging. Onder andere personen die NSB-lid waren geweest, of die verdacht werden van misdrijven zoals verraad of vechten in het Duitse leger. Maar ook personen die na onderzoek onschuldig bleken te zijn. Begin jaren vijftig werd de bijzondere rechtspleging afgesloten. De archieven van de instellingen werden toen samengevoegd. Zo ontstond het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging: het CABR. Er zitten veel verschillende documenten in de dossiers. Je vindt er juridische documenten, zoals verhoren en uitspraken. Maar ook foto's en brieven van tijdens en na de oorlog. De dossiers bevatten niet alleen informatie over verdachten, maar ook over getuigen, slachtoffers en plaatsen, die in die dossiers voorkomen. Je kunt zelf onderzoek doen in het CABR. Door toegang te bieden tot archieven als het CABR kunnen wij, en volgende generaties, het verleden blijven ontdekken en begrijpen. ? RUSTIG PIANODEUNTJE ? In beeld: op een witte achtergrond verschijnt in het midden het logo van het project Oorlog voor de Rechter in het zwart. Eronder staat de link van de website van het project: www.oorlogvoorderechter.nl. Onderaan staan van links naar rechts de logo's van de projectpartners in grijstinten: * Nationaal Archief: een cirkel met daarin een open pijl. Erboven staat de letter 'N'. * WO2Net: hoofdletters 'W' en 'O', het cijfer 2 en Net met een hoofdletter 'N'. * Huygens Instituut: een kleine letter 'H' met op de tweede poot van de 'H' een punt, waardoor dit ook lijkt op de letter 'I'. Hierachter staat in kleine letters 'huygens instituut', waarbij 'hugygens' boven 'instituut' staat. * NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies: 'niod' in kleine letters, met hieronder een dikke streep. Helemaal rechtsonder staat het logo van de Rijksoverheid, de financier van het project. Daarna verschijnt in beeld welk beeldmateriaal is gebruikt, met als Beeldmateriaal als kopje. Dit is op volgorde van boven naar beneden: * Propagandaposter NSB: Bouw mee. Aan de nieuwe orde, voor volk en vaderland. Sluit u aan bij de N.S.B. 1943. Collectie: NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies. * Een rij bezoekers voor de publieke tribune wordt binnengelaten in het gebouw van de Bijzondere Rechtbank (Bijzonder Gerechtshof) in Amsterdam op de hoek van de Spiegelstraat-Herengracht. Collectie: Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad. Fotograaf onbekend. * Deel van het centrale kaartsysteem van de bijzondere rechtspleging waarin ongeveer tweehonderd regionale en plaatselijke kaartsystemen zijn samengebracht, datum onbekend. Ministerie van Justitie: herkomst en fotograaf onbekend. * Medewerker van het ministerie van Justitie zoekt naar een dossier in het CABR. Ministerie van Justitie: herkomst en fotograaf onbekend. * Stapel brieven uit het CABR. * Proces-verbaal uit het CABR. * Uitspraak uit het CABR. * Foto uit het CABR, met onder meer Schumann, Rauter en Himmler voor het Rijksmuseum. Onderaan de pagina staat de kop 'Videoproductie' en eronder het logo van de producent. Dit is een woordlogo dat handgeschreven lijkt en de naam van de producent spelt: Extrafazant