Op dinsdagmiddag 22 februari 1944 veranderen Amerikaanse bommenwerpers het centrum van Nijmegen in een brandende puinhoop. Bijna 800 mensen komen bij dit vernietigende bombardement om het leven. Over de gevolgen is het een en ander in de archieven te vinden.
Dozijnen en dozijnen dooden
In een ooggetuigenverslag dat de Nederlandse regering in Londen bereikt, is te lezen dat na een luchtalarm net het sein veilig klinkt, als ‘reeksen brand- en brisantbommen midden tusschen de menschen’ vallen. Op het stationsplein en de markt, onder ingestorte portieken en in kerken liggen ‘dozijnen en dozijnen dooden’. De stad verandert in een mum van tijd in een immense vuurzee. De uitgerukte brandweer kan weinig meer beginnen door een kapotte waterleiding en gebrek aan manschappen.
Hulp aan zwaargewonden
De zwaargewonden worden met allerlei voertuigen naar ziekenhuizen gebracht. ‘Acht ploegen chirurgen hebben 48 uur achtereen geopereerd’. De chirurgische Ploeg Nederland Oost vertrekt meteen uit Arnhem naar het Canisiusziekenhuis in Nijmegen en opereert op twee operatietafels tegelijk. Ze doen goed werk en krijgen eind februari een dankbrief van de chef van de Rijks Geneeskundigen Dienst en de directeur van het Canisiusziekenhuis. Om ‘het ijzer te smeden als het heet is’, vraagt de ploeg meteen aanvulling van hun benzinevoorraad en materiaal om fracturen in de toekomst te kunnen behandelen. Het blijft bij de toekenning van 164 liter benzine en opnieuw een dankbetuiging.
Voedselhulp
In een rapport van de directeur van de Rijkskeukens staat dat de voedselvoorziening aan overlevenden niet bepaald probleemloos verloopt. De Nederlandse Volksdienst is verantwoordelijk voor het transport van het voedsel. Maar het eten komt soms niet aan, of wordt te laat geleverd waardoor mensen, door de avondklok, de geleverde stamppot, soep of pap niet meer kunnen ophalen. Hulpdiensten waren ’zeer moeilijk in toom te houden’ en zorgden alleen voor zichzelf. De Rijkskeuken Nijmegen stuurt de NVD een gepeperde rekening van fl. 15.474,74 voor de geleverde voeding en de ‘in onze Keukens ontstane overuren’.
Vergissing
Het bombardement is het gevolg van een ongelukkige samenloop van omstandigheden. Het eigenlijke doel, een vliegtuigfabriek in het Duitse Gotha, wordt niet bereikt door slecht weer. Een deel van de terugkerende bommenjagers besluit een gelegenheidsdoel te kiezen. Ze denken nog boven Duits grondgebed te vliegen als ze hun bommen op Nijmegen laten vallen. Na het vergissingsbombardement heerst er ‘diepe verontwaardiging, ook onder goede Nederlanders die de gevolgen van geallieerde bombardementen steeds trachten te excuseeren’. De vrees bestaat dat ‘bij een invasie als hulp van de bevolking wordt geeischt, deze menschen niet zoo actief hun medewerking zullen verlenen als dan wenschelijk is’. Het verlies wordt genomen en het bombardement krijgt jarenlang weinig aandacht.
Nationaal Archief
2.13.71 Ministerie van Defensie in Londen, inv.nr. 1787
2.15.37 Sociale Zaken/Volksgezondheid, inv.nr. 136
2.11.30.06 Voedselvoorziening/Massavoeding, inv.nr. 95
