Sociale kwestie
In de 19e eeuw veroorzaken industrialisatie en bevolkings- en stedengroei sociale problemen. Deze problemen komen in de tweede helft van de negentiende eeuw bekend te staan als de 'sociale kwestie'. Kenmerkend voor de sociale kwestie zijn de slechte werkomstandigheden in deze tijd. Fabriekswerk is onhygiënisch en onveilig en werkdagen zijn lang. Voor land- en fabrieksarbeiders zijn werkdagen van twaalf uur geen uitzondering. Niet alleen mannen én vrouwen maken lange dagen, ook kinderen doen dat.
Kinderwet
Er bestaat vrijwel geen wetgeving om armen te beschermen. Het Kinderwetje van 1874 brengt hier verandering in. De wet, geïnitieerd door het liberale kamerlid Samuel Van Houten, verbiedt fabrieksarbeid voor kinderen onder de twaalf. Zij mogen nog wel thuis en op het veld werken. In de jaren na 1874 volgt nog meer wetgeving om armen te beschermen, zogenaamde 'sociale wetgeving'.
Artikel 1
Het is verboden kinderen beneden twaalf jaren in dienst te nemen of in dienst te hebben.
Artikel 2
Het verbod van art. 1 is niet toepasselijk op huisselijke en persoonlijke diensten en op veldarbeid.
Teleurstelling
De wet is baanbrekend, maar ook teleurstellend. Oudere kinderen worden niet beschermd. En de controle op naleving van de wet is gebrekkig. Hierdoor blijft kinderarbeid in de praktijk nog veel voorkomen. De invoering van de leerplicht in 1901 brengt hier, zo'n vijfentwintig jaar later, pas verbetering in.
Onderstaande gegevens zijn nodig om de archiefstukken op te vragen in het Nationaal Archief. Gedigitaliseerde stukken kunnen in hoge kwaliteit gedownload worden.
Wetsvoorstel Kinderwet (19 september 1874)
Inventaris van het archief van het Kabinet des Konings, (1814) 1841-1897
2.02.04, inventarisnummer 2071B
Afbeelding Van Houten
Inventaris van het archief van mr. S. van Houten [levensjaren 1837-1930], (1835) 1859-1930 (1934)
2.21.026.06, inventarisnummer 5
Nog niet digitaal beschikbaar.
