Terug naar zoekresultaten

2.06.073 Inventaris van het archief van het Ministerie van Economische Zaken: Directoraat-Generaal voor het Midden- en Kleinbedrijf en het Toerisme, (1916) 1945-1965 (1978)

Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaalBijlagen

Archief

Titel

2.06.073
Inventaris van het archief van het Ministerie van Economische Zaken: Directoraat-Generaal voor het Midden- en Kleinbedrijf en het Toerisme, (1916) 1945-1965 (1978)

Auteur

CAS 51

Versie

06-07-2021

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1989 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Ministerie van Economische Zaken: Directoraat-Generaal van het Midden- en Kleinbedrijf en het Toerisme
EZ / Midden- en Kleinbedrijf, 1945-1965

Periodisering

archiefvorming: 1945-1965
oudste stuk - jongste stuk: 1916-1978

Archiefbloknummer

E20226

Omvang

; 1397 inventarisnummer(s) 64,50 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het.
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Directoraat-Generaal voor het Midden- en Kleinbedrijf en het Toerisme en taakvoorgangers, van het Ministerie Economische Zaken

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het archief van het Directoraat-Generaal voor het Midden- en Kleinbedrijf en Toerisme over de periode 1945-1965 bestaat uit stukken betreffende de instelling van diverse advies- en onderzoekscommissies, en bevat verder voornamelijk dossiers in verband met de taakuitvoering op onder meer de terreinen gezondheidszorg, volkshuisvesting, het ijkwezen, (detail-)handel en industrie, financiële dienstverlening, horeca en toerisme en exameneisen voor vakdiploma's.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Organisatie
Als gevolg van de economische crisis gedurende de jaren dertig en de ondermeer daaruit voortvloeiende slechte toestand van het middenstandsbedrijfsleven, kwam de Vestigingswet kleinbedrijf 1937 (VWK 1937) tot stand. Deze wet, ook wel genoemd 'de grondwet voor de middenstanders', ( Potjer, 3. ) vergrootte de regelende bevoegdheid van de overheid ten aanzien van de vestiging en uitoefening van bedrijven aanmerkelijk. Het doel van de overheid was ordenend, stimulerend en gezondmakend op te treden. ( Groeneveld Meijer, 3. ) Dit bleek zeer nodig. Veel werklozen probeerden in hun onderhoud te voorzien door een bedrijfje te stichten. Het gevolg was dikwijls een teveel aan ondernemingen per bedrijfstak. Tevens ontbrak het zeer vaak aan voldoende vakbekwaamheid, handelskennis en kredietwaardigheid. ( Potjer, 7-8. ) De VWK 1937 werd later vervangen door de Vestigingswet bedrijven 1954 (VB 1954). ( Blom, 5. ) Daarnaast waren of kwamen er verschillende andere regelingen, alle met hetzelfde, hiervoor genoemde doel. De versterkte overheidsbemoeienis vereiste uitbreiding van het onderdeel van het Ministerie van Economische Zaken dat de middenstandsaangelegenheden behandelde. Bij dit ministerie werd in 1933 een bureau Middenstand, van de afdeling Handel en Nijverheid, ingesteld, in 1937 verheven tot afdeling Middenstand, ( Staatsalmanak, 1934, 1938. ) In 1945 kwam het tot instelling van het directoraat voor den Middenstand, onder leiding van dr. W.L. Groeneveld Meijer. In de loop der jaren vonden verschillende reorganisaties en dientengevolge naamswijzigingen van het directoraat plaats: ( Blom, 10. )
  • 1945 directoraat voor den Middenstand
  • 1948 directie voor de Middenstand
  • 1951 directoraat-generaal voor de Middenstand
  • 1953 directoraat-generaal voor de Middenstand en Toerisme
  • 1954 directie voor de Middenstand en Toerisme
  • 1955 directoraat-generaal voor de Middenstand en het Toerisme
  • 1964 directoraat-generaal voor het Midden- en Kleinbedrijf en het Toerisme
De organisatie van het departement c.q. het directoraat is vrij vaak gewijzigd. Zie voor een meer gedetailleerd overzicht van de organisatie en de wijzigingen daarvan inventarisnummer 1397 (literatuurrapport).
Gedurende de jaren 1943-1945 bestond naast de toenmalige afdeling Middenstand de Rijksdienst Vestiging Kleinbedrijf. ( Bestuursalmanak, 1943-1944. ) De taken van deze dienst, te weten uitvoering van de VWK 1937 en het Besluit algemeen vestigingsverbod kleinbedrijf 1941 (BAVK 1941), bemoeienis aangaande zogenaamde spertijdvergunningen en departementsverklaringen, zijn in 1946 overgegaan op het directoraat voor den Middenstand. De adjunct-directeur van de dienst, M.H.S. van Oers, werd chef van de 'opvolgende' afdeling Middenstandswetten. ( Staatsalmanak, 1946. ) (Zie ook Verantwoording van de bewerking) Het begrip Middenstand is als volgt aan te geven: 'De groep van ondernemers in het midden- en kleinbedrijf in de sectoren detailhandel, kleine nijverheid (ambacht), horeca en vervoer'. Landbouw en visserij vallen dus buiten de bemoeienis van het directoraat (en taakopvolgers). ( Blom, 5. ) Met deze omschrijving is tegelijk de globale grens met het grootbedrijf aangegeven.
Taakuitvoering
De belangrijkste taken waren: ( Blom, 5-9. )
  • Belangenbehartiging van de sector midden- en kleinbedrijf ten aanzien van het sociaal-economische beleid van de regering.
  • Beperking van de vestiging van bedrijven, met name door het stellen van voorwaarden op het gebied van handelskennis, vakbekwaamheid en kredietwaardigheid.
  • Bevordering van opleidingsmogelijkheden.
  • Uitvaardiging van concurrentiebepalingen.
  • Het geven van voorlichting ter bevordering van de ontwikkeling van het midden- en kleinbedrijf.
  • Het verlenen van kredietfaciliteiten, uitgevoerd door de Nederlandse Middenstands Bank.
  • Toezicht op borgstellingsfondsen (fondsen ter verstrekking van garanties voor kredieten).
  • Behandeling vraagstukken inzake vrijheid van internationaal verkeer van goederen, diensten en personen.
  • Hulpverlening bij de ontwikkeling en eventuele beëindiging van bedrijven.
  • Bevordering van het toerisme door propaganda, financieringsfaciliteiten en subsidiëring.
  • Bevordering benodigde statistische en researchwerkzaamheden.
  • Behandeling vraagstukken inzake de IJkwet.
  • Werkzaamheden in verband met de Warenwet.
  • Contact met de Kamers van Koophandel en Fabrieken.
  • Uitvoering Wet op het afbetalingsstelsel.
Voor overzichten van organisatie, taken en functionarissen wordt verwezen naar inventarisnummer 1397 (literatuurrapport) en voor uitleg van de werking van de toegepaste code naar inventarisnummer 1373 (archiefplan voor het Ministerie van Economische Zaken).
Geschiedenis van het archiefbeheer
Het archief was naar onderwerp geordend; deels volgens trefwoorden, deels volgens een code, afgeleid van de basis-archiefcode. Daarnaast was er een deel waarin geen duidelijke ordening viel te ontdekken. Verder bestond een gedeelte uit zogenaamd werkarchief; dit is archief, door de behandelende ambtenaren als persoonlijke documentatie gevormd.
Het beginjaar is 1945. Toen is het directoraat voor den Middenstand ingesteld en begon de zelfstandige archiefvorming. ( Blom, 3-4. ) De agenda's van het jaar 1945 horen echter bij de Rijksdienst Vestiging Kleinbedrijf. ( Inv. nrs. 1-15. ) Stukken uit het archief van deze dienst ontbreken evenwel. Hoe de overgang van de dienst naar het directoraat heeft plaatsgevonden, is onduidelijk.
Het eindjaar is 1965. Per 01-01-1966 vond toepassing plaats van een archiefplan, geldend voor het hele departement.
Vernietiging heeft vóór de bewerking reeds plaatsgevonden, met name stukken betreffende makelaardij (dossiers makelaars), verstrekking ministeriële verklaringen, uitvoering Drank- en horecawet kredietdossiers.
De verwerving van het archief
Overbrenging van een overheidsarchief

Inhoud en structuur van het archief

Selectie en vernietiging
Ten behoeve van de selectie werd gebruik gemaakt van de 'Lijst van voor vernietiging in aanmerking komende archiefbescheiden' van het Ministerie van Economische Zaken. Waar deze niet toereikend was, werden categorieën gevormd van incidenteel te vernietigen archiefbescheiden.
Vreemd archief werd ingevolge het bestemmingsbeginsel afgescheiden. Eveneens volgens dit beginsel werden bescheiden, afkomstig van het archief van de directie van Handel en Nijverheid, ingevoegd. Ook werd een aantal commissie-archieven aangetroffen; deze werden apart opgenomen, evenals een verzameling documentatie.
De omvang voor de bewerking bedroeg 188 meter. Uiteindelijk resteerde 64 meter, waarvan 20 meter toegangen. Totaal werd 65 % vernietigd.
Verantwoording van de bewerking
De toegangen bestaan voor een deel uit agenda's van de Rijksdienst Vestiging Kleinbedrijf (zie ook Organisatie). Daar deze zonder onderbreking, ook wat betreft de agendanummers, overgaan in die van de afdeling Middenstandswetten, zijn ze bij het archief gelaten. Het archief van de taakvoorganger van het directoraat, de directie van Handel en Nijverheid (1905-1943), eindigt per 01-01-1944. Dit betekent dat het jaar 1944 geen aansluiting zou vinden bij enig archief. Gezien dit feit zijn stukken betreffende dit jaar eveneens bij het archief gelaten.
Stukken gedateerd voor 01-01-1944, die een samenhangend geheel vormen met stukken van na die datum, zijn niet afgezonderd. Hetzelfde geldt voor stukken, gedateerd na 31-12-1965. Bovendien is het archief van de taakopvolger, het directoraat-generaal voor het Midden- en Kleinbedrijf en het Toerisme, over de jaren 1966-1969, reeds geïnventariseerd (zie ook Geraadpleegde literatuur). Naar dit archief kunnen derhalve geen daarvoor in aanmerking komende bescheiden worden teruggebracht. Anderzijds bevinden zich in het Centraal Archief van het Ministerie van Economische Zaken (1944-1965) stukken, behorend bij het archief van het directoraat.
Stukken betreffende commissies zijn zo mogelijk geplaatst onder taakuitvoering.
Ordening van het archief
Omdat geen bruikbare, eenduidige ordening werd aangetroffen, werd algehele herordening van het archief toegepast, met de in het 'Archiefplan voor het Ministerie van Economische Zaken' opgenomen archiefcode als basis (zie inventarisnummer 1373).

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Economische Zaken: Directoraat-Generaal van het Midden- en Kleinbedrijf en het Toerisme, nummer toegang 2.06.073, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, EZ / Midden- en Kleinbedrijf, 1945-1965, 2.06.073, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

Bijlagen

Overzicht van geraadpleegde bronnen Bestuursalmanak voor het bezette Nederlandsche gebied, 1942-1944. Blom, F. Literatuurapport ten behoeve van de bewerking van het archief van het Directoraat Middenstand en taakopvolgers 1945-1965 van het Ministerie van Economische Zaken. Winschoten; CAS, oktober 1987. Groeneveld Meijer, dr. W.L. De ontwikkeling van het middenstandsbeleid in de jaren 1932-1957 (bijdrage t.b.v. een gedenkboek t.g.v. het 25-jarig bestaan van het Ministerie van Economische Zaken). s.l., augustus 1957. Kouwenhoven, A.L.M. Inventaris van het deel-archief Directoraat-Generaal voor het Midden- en Kleinbedrijf en Toerisme 1966-1969. 's-Gravenhage: Ministerie van Economische Zaken, oktober 1987. Potjer en drs. L.S. Schuyleman, A.P. Vestigingswet en Vestigingsverbod. Groningen-Batavia: P. Noordhoff, 1944. Staatsalmanak voor het Koninkrijk der Nederlanden 1933-1941, 1946-1966.
Lijst van gebruikte afkortingen
BAVK
Besluit algemeen vestigingsverbod kleinbedrijf
E.E.G.
Europese Economische Gemeenschap
KvK en F
Kamer (s) van Koophandel en Fabrieken
N.M.B.
Nederlandsche Middenstandsbank N.V.
O.E.E.C.
Organization for European Co-operation
O.E.E.S.
Organisatie voor Europese Economische Samenwerking
S.E.R.
Sociaal-Economische Raad
VB 1954
Vestigingswet bedrijven 1954
VWK 1937
Vestigingswet kleinbedrijf

Archiefbestanddelen