2.08.41 Inventaris van het archief van het Ministerie van Financiën: Dossierarchief, (1814) 1831-1940 (1946)

Nadat in voorgaande jaren aandrang uit de Tweede Kamer tot reorganisatie van de dienstvakken onder het ministerie van Financiën was aangedrongen is de commissie van advies inzake de samensmelting der dienstvakken van Directe Belastingen en van de Registratie ingesteld bij besluit van de minister van Financiën van 14 april 1919 Kabinet en Secretarie No. 150. Tot lid en voorzitter werd benoemd dr. E.J. Beumer, lid van de Tweede Kamer, tot leden F. Bartelink, directeur der Registratie en Domeinen te Maastricht, C.R. Drossart Bentfort, hoofdambtenaar bij de gemeente-belastingen te Rotterdam, C.W. Bodenhausen, directeur gemeente-belastingen te Amsterdam, H. de Jong, inspecteur der Registratie en Domeinen te Arnhem, O.C. Ligtenberg, inspecteur der Directe Belastingen, Invoerrechten en Accijnzen te Eindhoven, mr. P.J. Oud, lid van de Tweede Kamer, A. Volkmaars, inspecteur der Directe Belastingen, Invoerrechten en Accijnzen te Rotterdam, E.J.A. Weygers, inspecteur van het Kadaster en hoofd van de afdeling Hypotheken en Kadaster bij het ministerie van Financiën, en tot lid en secretaris mr. J.F. Dijkstra, advocaat en procureur te Den Haag. Het lid Bodenhausen kreeg bij beschikking van 7 juli 1921 eervol ontslag met het oog op zijn vertrek naar Nederlands-Indië. De secretaris werd bij beschikking van 28 mei 1919 afdeling Kabinet en Secretarie Nr. 125 ingaande 1 juni eervol en opgevolgd door mr. E. Broens. Deze werd bij beschikking van 14 juni 1920 afd. Kabinet en Secretarie nr. 141 ingaande 1 juli eervol ontslagen en bij beschikking van 22 juli 1920, afd. Kabinet en Secretarie nr. 133 ingaande 1 augustus opgevolgd door mr. A.H. Seylhouwer, advocaat te Amsterdam. De Commissie is op 22 mei 1919 geïnstalleerd door de minister van Financiën. Klad en concept van het verslag maken deel uit van het archief, een exemplaar van het gedrukte rapport is beschikbaar in de Collectie Drukwerk bij het Nationaal Archief, NL-HaNA 2.22.15, als inv.nr. 4373. Uit de correspondentie van de secretaris blijkt dat het verslag onder geleidebrief van de commissie kort na 23 oktober 1923 aan de minister is toegezonden. De secretaris meldde op 23 oktober 1923 aan de voorzitter dat hij zonder diens tegenbericht het commissie-archief gelijktijdig met de verzending van het verslag per spoor aan de minister zou opsturen.

De commissie bepleitte een fusie van het dienstvak der Directe Belastingen, Invoerrechten en Accijnzen met dat van de Registratie, zonder daarbij een uitzondering te maken voor de Invoerrechten en Accijnzen. Die fusie zou fasegewijs moeten verlopen: eerst zou de wet- en regelgeving in de beide dienstvakken voor de aanstaande fusie moeten worden aangepast, daarna zouden op het departement van Financiën de directie der Directe Belastingen, Invoerrechten en Accijnzen en die van de Registratie moeten worden samengevoegd, waarna vervolgens de versmelting van de twee uitvoeringsapparaten in den lande vorm zou moeten krijgen. Van die aanbevelingen van de commissie is feitelijk alleen de samenvoeging van de departementsdirecties tot het Directoraat-Generaal der Belastingen gerealiseerd, per 1 januari 1926. De fungerend hoofddirecteur Directe belastingen, Invoerrechten en Accijnzen J.H.R. Sinninghe Damsté (1881-1960) werd bij die gelegenheid directeur-generaal van de Administratie der Belastingen.

Voor het overige riep het rapport van de commissie-Beumer zoveel weerstand en kritiek op, dat uiteenlopende vervolgcommissies zich over de fusiekwestie op lager niveau hebben gebogen.

Zie ook inv.nr. 2400.

Nog eer de Commissie-Beumer zijn rapport had overgelegd, werd bij beschikking van 14 februari 1923 nr. 141 Generale Thesaurie een commissie ingesteld die binnen het dienstvak der Directe Belastingen, Invoerrechten en Accijnzen (DBIA) naar bezuinigingsmogelijkheden moest speuren. De commissie bestond uit A. Volkmaars, directeur DBIA te Amsterdam, J. Takken verbonden aan het ministerie van Financiën en de externe organisatie-adviseurs V.W. van Gogh en E. Hijmans. De instellingsbeschikking van de commissie is zover nu bekend in origineel noch afschrift overgeleverd, zodat de precieze taakomschrijving niet bekend is. De commissie lijkt zich, te oordelen naar haar sporen in het archief van de Centrale Reorganisatie Commissie (NL-HaNA 2.01.48 inv.nr. 4149 en 4157), vooral te hebben toegelegd op vereenvoudiging van de comptabele voorschriften, waarvoor zij onder geleidebrief van 22 september 1925 nr. 602 een uitgewerkt voorstel indiende, en vervolgens op een voorstel tot wijziging van de wet op de Inkomstenbelasting 1914. Voorzover zij ultimo 1925 nog werkzaamheden te verrichten overhad, zijn die begin 1926 overgenomen of afgehandeld door de Reorganisatie-Commissie voor de dienst der Belastingen (Commissie-Jansma). De commissie Van het archief van de Commissie-Volkmaars zijn slechts enkele brokstukken overgebleven. Zie ook inv.nr. 4415.

Toen de aanbevelingen van de commissie-Beumer (1923) op aanmerkelijke weerstand waren gestoten, besloot de minister van Financiën tot een salami-tactiek door het besluit om de inning van de Vermogensbelasting en de Verdedigingsbelasting I, die tot dusver door de ambtenaren van de Registratie was behartigd, over te hevelen naar de Directe Belastingen. De daarvoor benodigde voorbereidingen moesten in kaart worden gebracht door de commissie die bij beschikking van 20 februari 1925 nr. 77 (Kabinet en Secretarie) werd ingesteld. De commissie bestond uit J.M. van der Minne, directeur der Directe Belastingen, Invoerrechten en Accijnzen (DBIA) te Groningen, lid en voorzitter, D. Voûte, hoofd van de afdeling Registratie, Hypotheken en Vermogensbelasting van het ministerie van Financiën, lid en secretaris, en C.M. Moolenburgh, inspecteur der directe belastingen, invoerrechten en accijnzen te Delft, lid. Oorspronkelijk moest de commissie voor 1 juni 1925 haar voorstellen voorleggen. Die termijn werd met een maand verlengd, maar op 25 juni kon zij nog slechts een tussentijds verslag indienen. Uiteindelijk heeft de commissie haar eindverslag onder geleidebrief van 26 augustus 1925 ingediend.

De Reorganisatie-Commissie voor de Dienst der Belastingen werd ingesteld bij resolutie van de minister van Financien 4 feb 1926 nr. 111 Generale Thesaurie en opgeheven bij resolutie van de minister van Financiën 23 december 1929 nr. 118 Generale Thesaurie m.i.v. 1 januari 1930. De commissie diende, nu de leiding van het dienstvak der Directe Belastingen, Invoerrechten en Accijnzen en dat van de Registratie op departementsniveau in één hand waren gelegd, nl. van de directeur-generaal der Belastingen, maatregelen voor te bereiden om de ambtenaren van beide dienstvakken samen te brengen in een nieuw. Voorzitter was T.K. Jansma, directeur Directe Belastingen, Invoerrechten en Accijnzen (DBIA) te Arnhem, secretaris J. de Willigen, lid en vice-voorzitter P.L.A Adriani, hoofdinspecteur der Registratie en Domeinen en leden de onafhankelijke organisatie-adviseurs E. Hijmans en V.W. van Gogh. De commissie bracht in juli 1927 een rapport uit over de inrichting van de belastingdienst, waarin o.m. werd aanbevolen om een in 1926 in Amsterdam gehouden proef tot samenvoeging van de kantoren van de DBIA met die van de Registratie en Successie te herhalen in Alkmaar. Het rapport van de commissie leidde tot flinke onrust onder de betrokken ambtenaren en op het ministerie. De commissie bracht in 1929 over een ander aspect van zijn opdracht nog rapport uit, maar werd niet in de gelegenheid gesteld om haar totale opdracht tot een einde te brengen.

Bij zijn besluit van 12 juli 1928 no. 230 Kabinet droeg de minister van Financiën aan enkele ambtenaren op om in enkele Europese landen een onderzoek in te stellen naar de inrichting van de dienst der invoerrechten en accijnzen en met name ook aan de daarmee verbonden kosten, alsmede om te adviseren of het wenselijk zou zijn in Nederland de heffing van invoerrechten en accijnzen aan een apart dienstvak op te dragen, zowel vanuit belastingtechnisch als kostenperspectief. Met die opdracht werden belast het hoofd van de afdeling Invoerrechten van het ministerie L. Meijers, de bij het departement gedetacheerde administrateur, naderhand hoofd van de afdeling Personeel van het DG belastingen en hoofd van de Centrale Directie van dat DG, tenslotte ingaande 1 januari 1930 secretaris-generaal van het ministerie A.M.C. van Asch van Wijck, de directeur van Directe Belastingen, Invoerrechten en Accijnzen (DBIA) te Rotterdam J.B. van den Dries en diens evenknie te Den Haag, naderhand Den Bosch T.K. Jansma, met als secretaris de inspecteur der DBIA Accijnzen te Hansweert, naderhand te Den Haag M.J.H. Smeets. Op 18 januari, kort nadat hij secretaris-generaal was geworden, werd Van Asch van Wijck eervol ontheven van zijn taak en werd in zijn plaats benoemd H. Postma, administrateur bij het ministerie, en W.F. Caron, inspecteur der DBIA bij het ministerie, naderhand inspecteur bij het Bureau Controle van de Generale Thesaurie. De ‘delegatie-Meijers’, zoals de opdrachtnemers werden aangeduid, verrichtte in januari 1929 in Duitsland en in januari 1930 in België het gevraagde onderzoek en bracht op 19 juli 1930 haar rapport uit, waarin de delegatie zich in meerderheid uitsprak vóór de wenselijkheid om de heffing van invoerrechten en accijnzen aan een afzonderlijk dienstvak op te dragen en de andere belastingen, directe en indirecte, in een tweede dienstvak samen te brengen. Eén lid, Jansma, was het met die conclusie niet eens maar bleef bij het standpunt dat de door hemzelf voorgezeten Reorganisatie-Commissie voor den Dienst der Belastingen al in 1927 had ingenomen, nl. dat te bestaande dienstvakken der DBIA enerzijds en dat der Registratie en Successie anderzijds, in elkaar geschoven konden worden. Wel stelde Jansma dat, indien het oordeel van ‘zijn’ commissie door de minister niet werd overgenomen, hij met het voorstel van de ‘delegatie-Meijers’ kon instemmen.

Afkomstig van de directeuren-generaal van de Administratie der Belastingen J.H.R. Sinninghe Damsté, q.q. en in vroegere kwaliteit als hoofd van de afdeling Directe Belastingen, Invoerrechten en Accijnzen (DBIA) van het ministerie en als lid van de Centrale Reorganisatie Commissie (CRC), en jhr.mr. A.M.C. van Asch van Wijck, q.q. en in kwaliteit als secretaris-generaal van en voorgaande functies bij het ministerie van Financiën.
Voor de Centrale Reorganisatie Commissie zie rubriek 21.01 (inv.nrs. 4142-4198).