![Portolaan van de Middellandse Zee, de Zwarte Zee en het noordoostelijk gedeelte van de Atlantische Oceaan, door Jacobus Russus, 1533 [4.VTH inv.nr. 3803]](/sites/default/files/styles/focal_point_1400x1400/public/field-media-image/NL-HaNA_4.VTH_3803%20bijgesneden.jpg?h=cdd5e81a&itok=ESzgvT1X "Portolaan van de Middellandse Zee, de Zwarte Zee en het noordoostelijk gedeelte van de Atlantische Oceaan, door Jacobus Russus, 1533 [4.VTH inv.nr. 3803]")
Kaarten en tekeningen ten behoeve van de navigatie (scheepvaart) komen veelvuldig in de collecties voor. Ook zijn er veel kaarten en tekeningen die gaan over overzeese expansie. Concreet bedoelen we hiermee bijvoorbeeld de werkzaamheden van de VOC en WIC en het Nederlandse koloniale bestuur in de periode 1584-1975. Het gaat om gebieden waarmee Nederland een gedeeld verleden heeft, zoals Ghana, Zuid-Afrika, Brazilië, Nieuw-Nederland, Japan, Indonesië, Suriname en het Caribisch deel van Nederland (Aruba, Bonaire, Curaçao, Sint Eustatius, Sint Maarten en Saba). Al zijn er natuurlijk van veel meer gebieden over de hele wereld kaarten en tekeningen terug te vinden in onze archieven. Hieronder een aantal suggesties om te bekijken, op volgorde van relevantie:
Navigatie
- 4.VEL Verzameling buitenlandse kaarten Leupe, 1584-1813 (1865)
- 4.VELH Verzameling buitenlandse kaarten Leupe, supplement, 1621-1813 (1925)
- 4.HEK collectie kaarten, prenten en boekwerken verzameld door het echtpaar Hans en Eva Kok, ca. 1350-2023
- 4.MCAL Kaartenverzameling van het Ministerie van Marine (1642) 1813-1872
- 4.HYDRO Kaartenarchieven van de Hydrografische Dienst (ca. 1750) 1874-1962
- 4.AANW Collectie Aanwinsten Kaarten en Tekeningen, verworven sinds 1888
Ovezeese Expansie
- 4.VEL Verzameling buitenlandse kaarten Leupe, 1584-1813 (1865)
- 4.VELH Verzameling buitenlandse kaarten Leupe, supplement, 1621-1813 (1925)
- 4.JSF Kaarten en tekeningen afkomstig van J.W. Janssens, Gouverneur-Generaal aan de Kaap de Goede Hoop en in Nederlands Oost-Indië, 1802-1812
- 4.MIKO Kaarten en tekeningen behorend tot het archief van het Ministerie van Koloniën en rechtsopvolgers, (1702) 1814-1963
- 4.TOPO Kaartenarchief van de Topografische Dienst en rechtsvoorgangers, (1590) 1814-1932 (1993)
- 4.EKR Kaarten en tekeningen behorend tot het archief van de Eerste Kamer der Staten-Generaal, 1819-1950
- 4.HEK collectie kaarten, prenten en boekwerken verzameld door het echtpaar Hans en Eva Kok, ca. 1350-2023
- 4.AANW Collectie Aanwinsten Kaarten en Tekeningen, verworven sinds 1888
In verschillende 'papieren archieven', komen kaarten en tekeningen voor, veelal als bijlage bij de geschreven stukken. Ze dienden als bewijs of werden opgesteld om kennis vast te leggen. Te denken valt bijvoorbeeld aan reisjournalen en dagrapporten. Hieronder een aantal suggesties om te bekijken:
- 1.04.01 Compagnieën op Oost-Indië, 1594-1603
- 1.04.02 Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC), 1602-1795 (1811)
- 1.04.21 Nederlandse Factorij in Japan te Hirado [1609-1641] en te Deshima, [1641-1860], 1609-1860
- 1.05.01.01 Oude West-Indische Compagnie (Oude WIC), 1621-1674 (1711)
- 1.05.01.02 Tweede West-Indische Compagnie (WIC), (1624) 1674-1791 (1800)
- 2.10.01 Ministerie van Koloniën, 1814-1849
- 2.10.02 Ministerie van Koloniën, 1850-1900
- 2.10.36.04 Ministerie van Koloniën: Openbaar Verbaal, 1901-1953
![Afbeeldingen van een dodo, naar het leven getekend, in het journaal van de Gelderland, toegeschreven aan Joris Joostensz. Laerle, 1601 [1.04.01 inv.nr. 135]](/sites/default/files/styles/focal_point_640x800_portrait/public/field-media-image/3%20AMH%20schetsen%20dodo%20journaal%20Gelderland.jpg?itok=hvEx4eOF "Afbeeldingen van een dodo, naar het leven getekend, in het journaal van de Gelderland, toegeschreven aan Joris Joostensz. Laerle, 1601 [1.04.01 inv.nr. 135]")
Websites
Digitale Atlassen
Grote atlas van de Verenigde Oost-Indische Compagnie = Comprehensive atlas of the Dutch East India Company
- Volume I: Atlas Isaak de Graaf / Atlas Amsterdam
- Volume II: Java en Madoera = Java and Madura
- Volume III: Indische Archipel en Oceanië = Malay Archipelago and Oceania
- Volume IV: Ceylon
- Volume V: Afrika = Africa
- Volume VI: Voor-Indië, Perzië, Arabisch Schiereiland = India, Persia, Arabian Peninsula
- Volume VII: Oost-Azië, Birma tot Japan = East Asia, Burma to Japan & supplement
Grote atlas van de West-Indische Compagnie = Comprehensive atlas of the Dutch West India Company
Grote atlas van Nederlands Oost-Indië = Comprehensive atlas of the Netherlands East Indies (periode 1816-1963)
Grote atlas van Nederlands Oost-Indië = Comprehensive atlas of the Netherlands East Indies
![Portolaan van de Middellandse Zee, de Zwarte Zee en het noordoostelijk gedeelte van de Atlantische Oceaan, door Jacobus Russus, 1533 [4.VTH inv.nr. 3803]](/sites/default/files/styles/max_1300x1300/public/field-media-image/NL-HaNA_4.VTH_3803.jpg?itok=NYytJ4A1 "Portolaan van de Middellandse Zee, de Zwarte Zee en het noordoostelijk gedeelte van de Atlantische Oceaan, door Jacobus Russus, 1533 [4.VTH inv.nr. 3803]")
Portolaan van de Middellandse Zee, de Zwarte Zee en het noordoostelijk gedeelte van de Atlantische Oceaan, door Jacobus Russus, 1533 [4.VTH inv.nr. 3803]
![‘Nieuwe Pascaert van IJslant, Fretum Davids ende de landen daerbij Weste […]’ door Joris Carolus, 1626 [4.VEL inv.nr. 1]](/sites/default/files/styles/max_1300x1300/public/field-media-image/NL-HaNA_4.VEL_1.jpg?itok=bB1ec-Rx "‘Nieuwe Pascaert van IJslant, Fretum Davids ende de landen daerbij Weste […]’ door Joris Carolus, 1626 [4.VEL inv.nr. 1]")
‘Nieuwe Pascaert van IJslant, Fretum Davids ende de landen daerbij Weste […]’ door Joris Carolus, 1626 [4.VEL inv.nr. 1]
![Nova Totius Terrarum Orbis Geographica Ac Hydrographica Tabula': wereldkaart door Jacob Colom, uit de Nieuw Zee Atlas of Water weerelt [...] van Pieter van Alphen, 1660 [4.VEL inv.nr. K (kaart 1)]](/sites/default/files/styles/max_1300x1300/public/field-media-image/NL-HaNA_4.VEL_K_006_kaart%281%29.jpg?itok=va5W35Q6 "Nova Totius Terrarum Orbis Geographica Ac Hydrographica Tabula': wereldkaart door Jacob Colom, uit de Nieuw Zee Atlas of Water weerelt [...] van Pieter van Alphen, 1660 [4.VEL inv.nr. K (kaart 1)]")
Nova Totius Terrarum Orbis Geographica Ac Hydrographica Tabula': wereldkaart door Jacob Colom, uit de Nieuw Zee Atlas of Water weerelt [...] van Pieter van Alphen, 1660 [4.VEL inv.nr. K (kaart 1)]
![‘Verbeterde Caerte groot bestek, van de Tafelbay en de buyten Rhee ofte anckergronden’, toegeschreven aan Pieter Potter, 1661 [4.VEL inv.nr. 177]](/sites/default/files/styles/max_1300x1300/public/field-media-image/NL-HaNA_4.VEL_177.jpg?itok=LH98dtp_ "‘Verbeterde Caerte groot bestek, van de Tafelbay en de buyten Rhee ofte anckergronden’, toegeschreven aan Pieter Potter, 1661 [4.VEL inv.nr. 177]")
‘Verbeterde Caerte groot bestek, van de Tafelbay en de buyten Rhee ofte anckergronden’, toegeschreven aan Pieter Potter, 1661 [4.VEL inv.nr. 177]
![‘’t Eijland Mauritius’, anoniem, 1665-1666 [4.VEL inv.nr. 333]](/sites/default/files/styles/max_1300x1300/public/field-media-image/NL-HaNA_4.VEL_333.jpg?itok=Qh6rkI0i "‘’t Eijland Mauritius’, anoniem, 1665-1666 [4.VEL inv.nr. 333]")
‘’t Eijland Mauritius’, anoniem, 1665-1666 [4.VEL inv.nr. 333]
![Gezicht in vogelvlucht op Banda Neira, Indische Archipel, door Johannes Vingboons, ca. 1665 [4.VELH inv.nr. 619.114]](/sites/default/files/styles/max_1300x1300/public/field-media-image/NL-HaNA_4.VELH_619.114-groot.jpg?itok=r1ybpWDd "Gezicht in vogelvlucht op Banda Neira, Indische Archipel, door Johannes Vingboons, ca. 1665 [4.VELH inv.nr. 619.114]")
Gezicht in vogelvlucht op Banda Neira, Indische Archipel, door Johannes Vingboons, ca. 1665 [4.VELH inv.nr. 619.114]
![Kaart van de Indische Zee, van de Kaap de Goede Hoop tot Japan, door Isaak de Graaf, ca. 1695 [4.VEL inv.nr. 312]](/sites/default/files/styles/max_1300x1300/public/field-media-image/NL-HaNA_4.VEL_312.jpg?itok=D6UYhqSq "Kaart van de Indische Zee, van de Kaap de Goede Hoop tot Japan, door Isaak de Graaf, ca. 1695 [4.VEL inv.nr. 312]")
Kaart van de Indische Zee, van de Kaap de Goede Hoop tot Japan, door Isaak de Graaf, ca. 1695 [4.VEL inv.nr. 312]
![Generale Caart van de Provintie Suriname, Rivieren en Districten etc. Met namen van eigenaren en plantages, door Alexander de Lavaux, ca. 1737 [4.MIKO inv.nr. 92]](/sites/default/files/styles/max_1300x1300/public/field-media-image/NL-HaNA_4.MIKO_92-groot.jpg?itok=87Nx-phU "Generale Caart van de Provintie Suriname, Rivieren en Districten etc. Met namen van eigenaren en plantages, door Alexander de Lavaux, ca. 1737 [4.MIKO inv.nr. 92]")
Generale Caart van de Provintie Suriname, Rivieren en Districten etc. Met namen van eigenaren en plantages, door Alexander de Lavaux, ca. 1737 [4.MIKO inv.nr. 92]
![Plattegrond van de stad Nagasaki, Japanse blokdruk, 18e eeuw [4.AANW inv.nr. 57]](/sites/default/files/styles/max_1300x1300/public/field-media-image/NL-HaNA_4.AANW_57.jpg?itok=979zWbUt "Plattegrond van de stad Nagasaki, Japanse blokdruk, 18e eeuw [4.AANW inv.nr. 57]")
Plattegrond van de stad Nagasaki, Japanse blokdruk, 18e eeuw [4.AANW inv.nr. 57]
![Geteekende kaart van den Oost-Indischen Archipel, strekkende van het eiland Sumatra tot Nova Guinea of het land der Papoes, en noordwaarts van Nieuw-Holland tot het eiland Mindanao, door J.T. Busscher, begin 19e eeuw [4.MIKO inv.nr. 1]](/sites/default/files/styles/max_1300x1300/public/field-media-image/NL-HaNA_4.MIKO_1-groot_1.jpg?itok=h2LV5Y91 "Geteekende kaart van den Oost-Indischen Archipel, strekkende van het eiland Sumatra tot Nova Guinea of het land der Papoes, en noordwaarts van Nieuw-Holland tot het eiland Mindanao, door J.T. Busscher, begin 19e eeuw [4.MIKO inv.nr. 1]")
