Archiefstukken uit het Nationaal Archief te zien in Dordrecht

Vanaf 27 april is in het Dordrechts Museum een tentoonstelling te zien over Johan de Witt, die dit jaar 400 jaar geleden in Dordrecht werd geboren. In deze tentoonstelling zijn negentien archiefstukken te zien uit de collectie van het Nationaal Archief. Het komt regelmatig voor dat het Nationaal Archief archiefstukken uitleent. Bij de opening van de tentoonstelling over De Witt op 25 april nam rijksarchivaris Afelonne Doek het eerste exemplaar in ontvangst van het boek dat bij de tentoonstelling verschijnt.

De brieven van Johan de Witt

Het Dordrechts museum stelt zich in de tentoonstelling De Wereld van Johan de Witt de vraag wie die beroemde stadsgenoot nu precies was. Uitgangspunt bij het beantwoorden van deze vraag zijn, naast een aantal kunstwerken, de vele brieven die De Witt schreef en ontving. De Witt was de belangrijkste politicus van zijn tijd en was tussen 1653 en 1672 raadspensionaris van Holland en Zeeland. Mede door zijn functie ontving en schreef hij veel brieven. Ongeveer 35.000 brieven uit zijn privé-archief zijn bewaard gebleven en liggen in het Nationaal Archief. Via een index op onze website zijn deze brieven te doorzoeken en online te bekijken. In de afgelopen jaren heeft dit al geresulteerd in verschillende studies, waaronder het boek Vrouwen rondom Johan de Wit, samengesteld door Ineke Huysman, een van de tentoonstellingsmakers.

De wereld van Johan de Witt

In de Dordtse tentoonstelling leert het publiek De Witt kennen via mensen die dicht bij hem stonden, of ze hem nu bewonderden of bekritiseerden. Daarnaast biedt het ook een fraai inkijkje in het leven in de zeventiende eeuw. Hoe zag het huishouden van De Witt eruit; hoe was de verhouding met zijn vrouw Wendela Bicker; hoe was De Witt verbonden met het koloniaal verleden en hoe was zijn relatie met de Oranjes?

Grand Tour

Tot de archiefstukken die het Nationaal Archief uitleent, behoort het uitgebreide reisjournaal dat Johan de Witt bijhield tijdens de Grand Tour die hij en zijn broer Cornelis tussen 1645 en 1647 ondernamen. Ze maakten een ware Tour de France. Ze reisden vanuit Dordrecht naar Parijs, om vervolgens via de Loire-streek, Bordeaux, de Middellandse zee, Genève en Bourgondië opnieuw in Parijs uit te komen. Vanuit die stad reisden ze naar Engeland. Pas daarna keerden ze terug naar de Nederlanden.

Sleetje rijden

Een van de tentoongestelde brieven geeft een aandoenlijk inzicht in het huiselijke leven van de familie De Witt. Te zien is een brief van Anna de Witt, de tienerdochter van Johan. De brief is gedateerd op 24 februari 1670. In een keurig handschrift vertelt Anna hierin over de sneeuw en ijspret die zij de week daarvoor beleefde, en de reis met een slee over het ijs die ze maakte. Ze waarschuwt ook dat door de recente dooi het ijs onbetrouwbaar is geworden. Deze geaffectionneerde dochter, zoals ze zichzelf omschrijft, besluit haar brief met de hoop dat haar vader in den hage in goede gezondheid is.

Fort Elmina

Een archiefstuk van een geheel andere orde dat ook op de tentoonstelling is te zien, is een tekening van Fort Elmina. De politiek van De Witt heeft volgens de tentoonstellingsmakers een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van het koloniale systeem in de Republiek. Daarom mocht deze prent volgens hen niet ontbreken.

Bruiklenen aan andere musea

Het Dordrechts Museum is niet het enige museum dat in de maand april bruiklenen van het Nationaal Archief laat zien. Op nog vier andere plekken zijn archiefstukken van het Nationaal Archief te zien variërend van archiefstukken en kaarten tot foto’s en postzegelontwerpen:

Stad in oorlog | tentoonstelling 2 april t/m 5 oktober - Palthe Huis (2 april tot en met 5 oktober 2025);
Allard Pierson | Amsterdam Eet. Een geschiedenis in gerechten (11 april tot en met 7 september 2025);
Tegenspel in Paleis het Loo (18 april tot en met 31 augustus 2025);
Boven het maaiveld | Rijksmuseum van Oudheden (23 april tot en met 15 september 2025).