Interlandelijke adoptie

Een adoptiedossier bestaat uit documenten die zijn opgesteld door de organisaties die betrokken waren bij een adoptieproces. Een adoptieproces is het proces dat aspirant-adoptieouders doorliepen voor de adoptie. Tijdens dit proces werd ook veel informatie over de geadopteerde vastgelegd. 

Meerdere adoptiedossiers over één adoptie

Bij een adoptie waren veel organisaties betrokken, zoals de Raad voor de Kinderbescherming, de vergunninghouder, de Centrale Adoptieraad, de rechtbank en buitenlandse organisaties. Al deze organisaties moesten informatie over het adoptieproces vastleggen. Met deze informatie werden dossiers samengesteld: de adoptiedossiers. Omdat elke organisatie eigen adoptiedossiers samenstelde, bestaan over elke geadopteerde meerdere adoptiedossiers. Deze adoptiedossiers liggen bij de verschillende betrokken organisaties (of bij een archiefinstelling).

Overlappende informatie in adoptiedossiers

In een adoptiedossier zitten documenten van de organisatie die het adoptiedossier heeft samengesteld. Maar dat niet alleen. Er zitten vaak óók kopieën in van documenten, die door andere betrokken organisaties zijn opgesteld. In de verschillende adoptiedossiers zult u daarom deels dezelfde documenten vinden.

Het Nationaal Archief bewaart maar een deel van alle archiefstukken die gaan over interlandelijke adoptie. Veel ligt in andere (archief)instellingen in Nederland en daarbuiten. 

Wat bewaart het Nationaal Archief wel?

• Bijna 9400 adoptiedossiers uit het archief van de Centrale Adoptieraad (1956-1973) en de Centrale Adoptiedocumentatie (1974-1999), archiefnummer 2.09.125.
  Let op: Niet over elke geadopteerde is er een dossier in dit archief te vinden. De adoptiedossiers in het archief van de Centrale Adoptieraad en de Centrale Adoptiedocumentatie vormen een aanvulling op de adoptiedossiers die bij de Raad voor de Kinderbescherming liggen. Ligt het adoptiedossier dat u zoekt niet bij het Nationaal Archief?
  Neem dan contact op met de Raad voor de Kinderbescherming.  
• Rechtbankstukken uit de provincie Zuid-Holland tot 1990 over adopties. Deze stukken gaan over de ge-adopteerden, van wie de adoptieouders ten tijde van de adoptie in Zuid-Holland woonden.

Dossiers die bij het Nationaal Archief liggen worden permanent bewaard. 

In de dossiers van de Centrale Adoptieraad (1956-1973), die het Nationaal Archief bewaart, vindt u mogelijk de volgende documenten (of kopieën ervan):

• correspondentie met de Raad voor de Kinderbescherming en de rechtbank
• rapport van het gezinsonderzoek van de Raad voor de Kinderbescherming naar de motivatie en geschiktheid van de aspirant-adoptieouders
• verzoekschrift van de aspirant-adoptieouders
• uittreksels van geboorteaktes van de aspirant-adoptieouders en de geadopteerde
• uittreksel van de huwelijksakte van de aspirant-adoptieouders
• afschriften van eventuele eerdere uitspraken van rechtbanken
• afschrift uitspraak van de rechtbank
• afstandsverklaringen (door de biologische ouder(s) of door de voogdijinstelling)
• instemmingsverklaring met de adoptie
• verklaringen over de wettelijke status van de geadopteerde 
• kopie paspoort/reisdocument van de geadopteerde (soms met foto)
• geboorteakte van de geadopteerde
• medische verklaring over de geadopteerde
• staat van inlichtingen: formulier met gegevens over het adoptieverzoek ed.

De dossiers uit de Centrale Adoptiedocumentatie (1974-1999), die het Nationaal Archief bewaart, bevatten vaak minder documenten. Wel kunt u in deze dossiers de beginseltoestemming van het ministerie van Justitie aantreffen.

Let op: niet elk adoptiedossier bevat dezelfde documenten. In sommige dossiers zit bijvoorbeeld alleen een kopie van het adoptievonnis.

De inhoud van adoptiedossiers in rechtbankarchieven is heel wisselend. Welke documenten u zult aantreffen varieert per rechtbank en per periode. Soms zitten er veel documenten in een dossier en soms alleen een adoptievonnis.

De meeste adoptiedossiers bevatten in ieder geval het adoptievonnis, het verzoekschrift van de aspirant-adoptieouders en/of een proces-verbaal van de rechtszitting. In uitgebreidere dossiers kunt u daarnaast onder andere (kopieën van) rapporten van de Raad voor de Kinderbescherming, (kopieën van) stukken van de Centrale Adoptieraad en (kopieën van) afstandsverklaringen aantreffen. Zie voor meer informatie de zoekhulp Interlandelijke adoptie 1957-1999.

Als u een aanvraag doet voor een adoptiedossier kijken wij of het Nationaal Archief het adoptiedossier heeft dat u zoekt. 

U kunt een adoptiedossier aanvragen door een mail te sturen naar info@nationaalarchief.nl. 

Wij ontvangen in deze mail graag de volgende gegevens:

• een kopie van uw identiteitsbewijs. Kijk voor meer informatie over het maken van een veilige kopie op de website van de Nederlandse overheid;
• de woonplaats van de adoptieouders ten tijde van de adoptie.
• namen van de adoptieouders.
• jaar adoptie indien bekend.

Behandeltermijn

Wanneer uw verzoek bij het Nationaal Archief is binnengekomen, ontvangt u hiervan een bevestiging. Binnen 6 weken laten we uw u weten of het Nationaal Archief het adoptiedossier heeft dat u zoekt. Een gevonden dossier kunt u vervolgens op afspraak komen bekijken in de studiezaal van het Nationaal Archief.

Wie kan een adoptiedossier inzien?

Vanwege de privacybescherming zijn adoptiedossiers beperkt openbaar. Dit betekent dat niet iedereen een adoptiedossier zomaar mag inzien. Bekijk voor meer informatie over beperkt openbare archieven de zoekhulp Inzage in beperkt openbare archief. 

 Inzage in een adoptiedossier is mogelijk voor: 

• de geadopteerde
• de adoptieouders

De geadopteerde heeft geen toestemming van de adoptieouders nodig om het adoptiedossier in te zien.

Kwetsend taalgebruik en heftige informatie

In adoptiedossiers kan kwetsend taalgebruik en heftige informatie te vinden zijn. Denk bijvoorbeeld aan beledigende en racistische omschrijvingen van de geadopteerde of onjuiste informatie. Dit kan confronterend zijn om te lezen.

Onjuiste informatie en vervalste documenten in interlandelijke adoptiedossiers

In februari 2021 heeft de Commissie onderzoek interlandelijke adoptie, ook bekend als de Commissie Joustra, een rapport opgeleverd over interlandelijke adoptie. Uit dit rapport blijkt dat er bij interlandelijke adopties sprake is geweest van structurele misstanden.

Een onderdeel van deze misstanden was het vervalsen van documenten in het land van herkomst die nodig waren voor een interlandelijke adoptie, zoals afstandsverklaringen en geboorteaktes. Ook blijkt er regelmatig onjuiste informatie verstrekt te zijn; bijvoorbeeld onjuiste gegevens over de biologische ouder(s). Houd u er bij het lezen van een adoptiedossier rekening mee dat mogelijk niet alle informatie klopt.

Ondersteuning

Het kan confronterend zijn om een adoptiedossier te lezen. Het roept emoties op, en het kan soms ook ontregelend zijn. Het is daarom altijd toegestaan om iemand mee te nemen wanneer u een adoptiedossier komt lezen bij het Nationaal Archief. U kunt maximaal twee mensen meenemen bij uw bezoek. Uiteraard is dit niet verplicht. 

Voor hulp of een luisterend oor verwijzen we u graag door naar het expertisecentrum interlandelijke adoptie INEA. 

Raad voor de Kinderbescherming

De Raad voor de Kinderbescherming bewaart de zelf samengestelde adoptiedossiers. In deze dossiers is onder andere informatie te vinden over het gezinsonderzoek van de Raad voor de Kinderbescherming naar de geschiktheid van aspirant-adoptieouders.

Adoptieorganisaties/vergunninghouders

Adoptieorganisaties bemiddelden tussen de aspirant-adoptieouders en de adoptie-instanties in het land van herkomst. Sinds 1989 mogen alleen vergunninghouders (organisaties met een vergunning van het ministerie van Justitie) nog bemiddelen bij adopties.  

Websites van vergunninghouders:

• Wereldkinderen
• Stichting Meiling
• Nederlandse Adoptie Stichting (actief vanaf 2004):
• Adoptiestichting A New Way (actief vanaf 2012):
• Stichting Kind en Toekomst

Niet alle vergunningshouders zijn nog actief. Vaak hebben zij hun dossiers overgedragen aan andere vergunninghouders, zoals Wereldkinderen of aan Fiom. Fiom verzorgt inzage in de adoptiedossiers van de International Social Service (ISS), oud-vergunninghouders Stichting Flash en Stichting Afrika en oud-bemiddelaar Stichting Bemiddeling Adoptie (SBA).

Rechtbanken

Rechtbanken bewaren stukken over adopties, zoals verzoekschriften van de aspirant-adoptieouders en adoptiebeschikkingen. Contactgegevens van de rechtbanken vindt u op de website Rechtspraak.nl. Officieel moeten rechtbanken hun archieven na 20 jaar overdragen aan de Regionale Historische Centra (RHC's). In de praktijk gebeurt dat niet altijd. Een overzicht van de RHC’s vindt u op de pagina Rechtspraak en veiligheid.

Centrale autoriteit Internationale Kinderaangelegenheden (Ca IKA)

De Ca IKA is onderdeel van het ministerie van Justitie en Veiligheid en houdt sinds 1998 toezicht op alle interlandelijke adopties in Nederland. De Ca IKA bouwt eigen dossiers op. Voor inzage kunt u contact opnemen met de Ca IKA.

Zoeken naar informatie over een adoptie in het land van herkomst is niet gemakkelijk. U kunt hiervoor de hulp inroepen van verschillende organisaties.

De volgende organisaties kunnen u helpen als u informatie zoekt:

• INEA expertisecentrum interlandelijke adoptie
• FIOM

Ook de verschillende belangenorganisaties van geadopteerden (vaak georganiseerd per land) kunnen tips geven voor het zoeken naar dossiers in het herkomstland. Een overzicht van verschillende belangenorganisaties vindt u op de website van INEA. Mogelijk kunnen ook de Nederlandse ambassade of het Nederlandse consulaat in het herkomstland hulp bieden bij het vinden van informatie.