Plakkaat van Verlatinge als inspiratiebron
In het Plakkaat van Verlatinge uit 1581 wordt koning Filips II niet langer erkend als heer der Nederlanden. De Staten-Generaal bekrachtigen met het Plakkaat de afzetting van hun vorst. En ze proberen deze afzetting te rechtvaardigen. Sommigen noemen het Plakkaat de onafhankelijkheidsverklaring van Nederland, de markering van de geboorte van de Republiek der Verenigde Nederlanden.
Zowel nationaal als internationaal heeft het Plakkaat eeuwenlang als inspiratiebron gediend. Er zijn duidelijke inhoudelijke parallellen te vinden tussen de tekst van het Plakkaat en de Amerikaanse Declaration of Independance uit 1776. Het Plakkaat is een van de belangrijkste topstukken in de collectie van het Nationaal Archief.
De vorst beschermt zijn onderdanen en anders…
De vorst beschermt zijn onderdanen en anders…
Het Plakkaat begint met het principe dat de vorst er is voor zijn onderdanen en dat de onderdanen er niet zijn om de vorst in alles te gehoorzamen en hem als slaven te dienen. Een vorst moet zijn onderdanen beschermen, zoals een herder zijn schapen beschermt. Als een vorst dit niet doet dan is hij geen vorst maar een tiran. In dat geval mogen de onderdanen hem afzetten en een andere leider kiezen. Koning Willem-Alexander haalde het Plakkaat van Verlatinge in zijn inhuldigingsrede op 30 april 2013 aan: ‘De koning bekleedt zijn ambt ten dienste van de gemeenschap. Dat diepgewortelde besef werd al in 1581 door de Staten-Generaal vastgelegd in het Plakkaat van Verlatinge, de geboorteacte van wat later Nederland is geworden.’
Het Plakkaat beschrijft verder de tirannieke wandaden van Filips II en zijn vertegenwoordigers in de Nederlanden en de genegeerde verzoeken van de Nederlanden om hiermee te stoppen. Dan volgt het besluit van de Staten-Generaal de koning van Spanje van zijn heerschappij, jurisdictie en erfelijke aanspraken op de Nederlanden vervallen te verklaren. Kort na het besluit van de Staten-Generaal op 26 juli 1581 is het Plakkaat gedrukt en verspreid. Het kreeg daarmee de kracht van wet. Het Plakkaat is een belangrijk document in de opmaat naar een onafhankelijke Nederlandse staat. Na het besluit tot verlating van de Spaanse koning lukt het niet een andere vorst te vinden. In 1588 gaan de Nederlanden daarom verder als de Republiek der Zeven Verenigde Neerlanden.
Zelf het Plakkaat bekijken
Bekijk het Plakkaat van Verlatinge zelf in de presentatie Opstand & Vrijheid.
Wil je het Plakkaat online onderzoeken? Bekijk dan alle scans in het archief van de Staten-Generaal 1576-1588.
